ลักษณะพระโพธิสัตว์จากคัมภีร์พุทธประวัติ ตอน ผจญมาร ตามแนวคิดแบบเถรวาทและมหายาน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะพระโพธิสัตว์จากคัมภีร์พุทธประวัติตอนผจญมาร ตามแนวคิดแบบเถรวาทและมหายาน จากคัมภีร์ชินมหานิทานฝ่ายเถรวาทและคัมภีร์ลลิตวิสตระฝ่ายมหายานตามลำดับ ผลการวิจัยพบว่า ลักษณะพระโพธิสัตว์สามารถแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ ดังนี้ 1) ลักษณะพระโพธิสัตว์ที่ตรงกันของคัมภีร์ชินมหานิทานกับคัมภีร์ลลิตวิสตระ ได้แก่ คุณสมบัติพระโพธิสัตว์ แนวคิดเรื่องโพธิสัตว์ และบทบาทพระโพธิสัตว์ ซึ่งแบ่งเป็น 2 บทบาท ได้แก่ บทบาทบำเพ็ญบารมีและบทบาทผจญมาร อย่างไรก็ตาม ลักษณะพระโพธิสัตว์ของทั้งสองฝ่ายนั้น ฝ่ายเถรวาทสร้างลักษณะพระโพธิสัตว์ให้มีความเป็นมนุษย์ที่ต้องใช้ปัญญาในการแก้ไขปัญหาส่วนฝ่ายมหายานจะมีรายละเอียดและกลวิธีในการสร้างลักษณะพระโพธิสัตว์ที่มีความเลิศเหนือมนุษย์มากกว่า และ 2) ลักษณะพระโพธิสัตว์ ที่พบเฉพาะในคัมภีร์ลลิตวิสตระ ได้แก่ โพธิสัตวานุภาพ โพธิสัตว์วรกายและโพธิสัตว์กิริยา นับเป็นการเน้นย้ำ ลักษณะความเป็นเลิศเพื่อสร้างความศรัทธาในหมู่พุทธศาสนิกชนฝ่ายมหายาน การสร้างลักษณะเช่นนี้สอดคล้องกับแนวคิดฝ่ายมหายานที่พระโพธิสัตว์มีฐานะสูงส่งมีฤทธานุภาพ และมีความกรุณาที่จะช่วยสรรพสัตว์ให้พ้นทุกข์