วัจนกรรมการแสดงความไม่พอใจของนักศึกษาต่อผู้ปกครองและปัจจัยที่ผู้พูดคำนึงถึง

บทคัดย่อ

การศึกษาวัจนกรรมทำให้เข้าใจพฤติกรรมการสื่อสารของบุคคลในสังคมหนึ่ง ๆ ได้ เนื่องจากสะท้อนความคิดผ่านการเลือกใช้ถ้อยคำในปริบทสังคมและวัฒนธรรมของตนเอง ดังนั้น บทความวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากลวิธีทางภาษาที่นักศึกษาใช้แสดงความไม่พอใจต่อผู้ปกครอง ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการแสดงวัจนกรรมการแสดงความไม่พอใจ และศึกษาเหตุผลของการไม่แสดงวัจนกรรมการแสดงความไม่พอใจ โดยศึกษาตามแนวคิดวัจนปฏิบัติศาสตร์แนวปลดปล่อย (Emancipatory pragmatics) ร่วมกับแนวคิดการจัดการความสัมพันธ์ (Rapport management) ทั้งนี้ ผู้วิจัยเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม 2 ชุด ชุดละ 139 ฉบับ ซึ่งจำนวนดังกล่าวได้จากวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้น (Stratified random sampling) สำหรับแบบสอบถามทั้ง 2 ฉบับ ได้แก่ 1.แบบสอบถามข้อมูลเบื้องต้น (ไม่ระบุชื่อและนามสกุล) และการเลือกแสดงหรือไม่แสดงวัจนกรรมการแสดงความไม่พอใจในสถานการณ์ต่าง ๆ 4 สถานการณ์ 2.แบบสอบถามที่ใช้ถามปัจจัยซึ่งมีผลต่อการเลือกใช้กลวิธีทางภาษา หลังจากนั้นสัมภาษณ์ข้อมูลเพิ่มเติมจากตัวแทนผู้ตอบแบบสอบถาม ผลการวิจัยพบว่า กลวิธีทางภาษาที่นักศึกษาใช้แสดงความไม่พอใจต่อผู้ปกครองปรากฏทั้งสิ้น 21 กลวิธีย่อย และ 1 กลวิธีเสริม โดยกลวิธีย่อยแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ตามเจตนาในการสื่อสาร ได้แก่ 1. กลวิธีการแสดงความไม่เห็นด้วยกับการกระทำหรือความคิดของผู้ปกครองจำนวน 14 กลวิธีย่อย 2.กลวิธีการรักษาความสัมพันธ์จำนวน 4 กลวิธีย่อย 3.กลวิธีการแสดงผลกระทบจำนวน 3 กลวิธีย่อยนอกจากนี้ ปัจจัยที่มีผลต่อกลวิธีทางภาษายังสัมพันธ์กับเรื่องหน้า (Face) และสิทธิทางสังคม (Sociality rights) ตามแนวคิดของ สเปนเซอร์ โอตทีย์ (Spencer-Oatey, 2002) ขณะที่เหตุผลของการไม่แสดงความไม่พอใจมีหลากหลาย แต่ที่ปรากฏและสะท้อนค่านิยมในสังคมไทยคือ เหตุผล “ผู้มีพระคุณ”