การประยุกต์ใช้ตำนานในสังคมไทยร่วมสมัย: กรณีศึกษาคณะพุทธนครธรรม จังหวัดลำพูน

บทคัดย่อ

บทความนี้ศึกษาการนำตำนานมาประยุกต์ใช้ในปัจจุบัน กรณีศึกษาคณะพุทธนครธรรม จังหวัดลำพูน ผลการศึกษาพบว่า คณะพุทธนครธรรมจังหวัดลำพูน ได้นำตำนานพระนางจามเทวีมาประยุกต์ทั้งด้านเนื้อหาและการใช้ด้านเนื้อหาพบว่ามีการเพิ่มสถานที่และตัวละครแตกต่างจากตำนานศาสนาส่วนด้านการใช้พบว่ามีการนำเสนอตำนานพระนางจามเทวีโดยการใช้สื่อสมัยใหม่ นอกจากนี้คณะพุทธนครธรรมยังได้สร้างชุดความคิดเกี่ยวกับพระนางจามเทวีชุดใหม่ซึ่งมีผลต่อความทรงจำเกี่ยวกับตำนานพระนางจามเทวีของคนในสังคมด้วยกลวิธีการสร้างวัตถุทางศาสนาและสถานที่ต่าง ๆ ขึ้นมาใหม่เพื่อให้สอดรับกับตำนานพระนางจามเทวีสำนวนของตน ทำให้ตำนานพระนางจามเทวีสำนวนพุทธนครธรรมเป็นรูปธรรมและน่าเชื่อถือยิ่งขึ้น อีกทั้งยังมีการเลือกนำเสนออัตลักษณ์ของกลุ่มในด้านการเป็นผู้ศรัทธาในพระพุทธศาสนาเพื่อให้แตกต่างจากกลุ่มคนทรงพระนางจามเทวีกลุ่มอื่น ๆ ก่อให้เกิดการรวมกลุ่มของผู้ที่ศรัทธาในวงกว้าง จนทำให้มีการนำพระนางจามเทวีมาเป็นสัญลักษณ์ในนามพุทธนครธรรมในรูปแบบต่าง ๆ มากมาย เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้นับถือ กล่าวได้ว่าการประยุกต์ใช้ตำนานพระนางจามเทวีของคณะพุทธนครธรรมดังกล่าว ทำให้คณะพุทธนครธรรมมีตัวตนและมีพื้นที่ทางสังคม หากพินิจในแง่คติชนสร้างสรรค์ แสดงให้เห็นการนำเรื่องเล่าหรือตำนานเกี่ยวกับ “เจ้านาย” ในประวัติศาสตร์ท้องถิ่นมาสร้างสรรค์และปรับใช้ในบริบทศาสนาและความเชื่อของสังคมไทยปัจจุบัน