การพัฒนาศักยภาพพื้นที่ท่องเที่ยวเพื่อแก้ปัญหาการรุกล้ำโบราณสถานในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาบริบทพื้นที่ท่องเที่ยวโบราณสถาน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา  2) เพื่อกำหนดแนวทางการพัฒนาศักยภาพพื้นที่ท่องเที่ยวเพื่อแก้ปัญหาการรุกล้ำโบราณสถานในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ์เชิงลึก เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง ใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างกับภาครัฐ ภาคเอกชนและผู้แทนชุมชนที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับแหล่งท่องเที่ยวในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 21 คน วิเคราะห์ข้อมูลเนื้อหา และกระบวนการวิจัยเชิงปริมาณ จากการเก็บแบบสอบถามเพื่อประเมินระดับความสำคัญต่อแนวทางการพัฒนาศักยภาพพื้นที่ท่องเที่ยว เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบบังเอิญ จากนักท่องเที่ยวชาวไทยที่เดินทางท่องเที่ยวในเขตโบราณสถานจังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 400 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ด้วยการหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานการศึกษาบริบทพื้นที่ 3 ประเด็นสำคัญ พบว่า 1) ประเด็นความโดดเด่นของพื้นที่มรดกโลกพระนครศรีอยุธยา คือการเป็นอดีตราชธานีไทยที่เจริญรุ่งเรือง เป็นแหล่งศิลปวัฒนธรรมของชาติและโบราณสถานที่คงเหลืออยู่แสดงให้เห็นถึงความเจริญในอดีต 2) ประเด็นการอนุรักษ์โบราณสถาน ในปัจจุบันพื้นที่ดังกล่าวเป็นแหล่งชุมชนและศูนย์กลางทางเศรษฐกิจการท่องเที่ยว จึงเกิดเป็นแหล่งเสื่อมโทรมและเกิดการรุกล้ำเขตโบราณสถาน 3) ประเด็นสถานการณ์สำคัญในพื้นที่โบราณสถาน พบสถานการณ์ 4 ด้าน ได้แก่ ด้านพื้นที่ ด้านปัจจัยพื้นฐานทางการท่องเที่ยว ด้านการสร้างองค์ความรู้ ด้านเศรษฐกิจและความปลอดภัย ผลการศึกษาดังกล่าวสามารถกำหนดแนวทางการพัฒนาศักยภาพพื้นที่ท่องเที่ยวเพื่อแก้ปัญหาการรุกล้ำโบราณสถานในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา จำนวน 4 แนวทาง ประกอบด้วย การฟื้นฟูโบราณสถาน ระดับความสำคัญเฉลี่ยมากที่สุด (4.35) การพัฒนาระบบสาธารณูปโภค ระดับความสำคัญเฉลี่ยมาก (4.19) การส่งเสริมเป็นแหล่งวิชาการทางการท่องเที่ยว ระดับความสำคัญเฉลี่ยมากที่สุด (4.37)  และการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อการท่องเที่ยว ระดับความสำคัญเฉลี่ยมากที่สุด (4.25)