ประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์เชิงอำนาจไทย-ลาว และมูลเหตุแห่งวิกฤติทางศิลปวัฒนธรรมในสมัยรัชกาลที่ 4

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาประเด็นความสัมพันธ์เชิงอนาจไทย-ลาว ในประวัติศาสตร์และมูลเหตุแห่งวิกฤติทางศิลปวัฒนธรรมในสมัยรัชกาลที่ 4 ซึ่งจากการศึกษาพบว่าประเด็นเรื่องความสัมพันธ์เชิงอำนาจไทย-ลาว เกิดขึ้นจาก 1) การแย่งชิงดินแดนและการขยายอำนาจเข้าสู่ดินแดนอื่น 2) การต่อต้านนโยบายการปกครองจากศูนย์กลางอาณาจักรสยาม และ 3) จิตสำนึกในการรวบรวมชาติให้กลับคืนมาอีกครั้งจากราชวงศ์เวียงจันทน์ ซึ่งประเด็นเหล่านี้ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญในการกระตุ้นให้เกิดการต่อต้าน ขัดขืนต่ออำนาจและนโยบายการปกครองของอาณาจักรสยาม จากการศึกษาพบว่า ประเด็นความสัมพันธ์เชิงอำนาจดังกล่าวข้างต้น เป็นต้นเหตุของการอพยพเคลื่อนย้ายผู้คนชาวลาวมายังสยาม การอพยพเคลื่อนย้ายเข้ามาของคนเชื้อสายลาวได้เข้ามาพร้อมกับศิลปวัฒนธรรมของลาว โดยเฉพาะ “แอ่วลาว เป่าแคน” เป็นที่ยอมรับและนิยมชมชอบอย่างยิ่งของชาวไทย ทั้งในระดับประชาชนทั่วไปจนถึงระดับราชวงศ์แห่งสถาบันกษัตริย์ จนกระทั่งเกิดวิกฤติทางศิลปวัฒนธรรมการละเล่นในกิจกรรมต่างๆ ของสยาม ในสมัยรัชกาลที่ 4 จึงทรงมีพระบรมราชโองการประกาศห้ามมิให้มีการละเล่นศิลปวัฒนธรรมของชนชาวลาวในกิจกรรมที่เป็นอัตลักษณ์ของชาวสยามอีกต่อไป