การศึกษาบทบาทหน้าที่ของบทเพลงสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ของบทเพลงสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชเพื่อพัฒนามนุษย์ ผู้วิจัยรวบรวมข้อมูลคือบทเพลงที่ประพันธ์ขึ้นตั้งแต่ พ.ศ.2489 ถึงปัจจุบัน จำนวน 127 บทเพลง วิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) โดยการพรรณนาความ และสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญแบบมีโครงสร้าง (Structured Interview) ผลการวิจัยพบว่า บทบาทและหน้าที่ของบทเพลงเมื่อพิจารณาจากเนื้อหา มี 5 ประการ คือ 1) บทบาทด้านการบันทึกเหตุการณ์สำคัญ การรักษาปทัสถานของบริบทสังคมวัฒนธรรม สะท้อนถึงเหตุการณ์และแนวประพฤติปฏิบัติของสังคมและชุมชนที่ดียังได้รับการซ้ำ ย้ำ ทวนอยู่เสมอ 2) บทบาทด้านการสร้างความจรรโลงใจแก่คนฟัง เห็นความมีศิลปะในจิตใจ สะท้อนจินตนาการและความมีสุนทรียะของมนุษย์ 3) บทบาทด้านการให้การศึกษา ปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม สะท้อนถึงพระจริยวัตร และพระราชกรณียกิจในพระองค์ นำไปสู่ความเข้าใจชีวิต จิตใจ และบริบทสังคมวัฒนธรรมได้ดีขึ้น 4) บทบาทด้านการเสริมสร้างความสามัคคี มีการโน้มน้าวใจให้ร่วมกันทำความดี การกระตุ้นให้เกิดการร่วมแรงร่วมใจ การร่วมมือร่วมใจกันในการตอบแทนความดี 5) บทบาทด้านการส่งเสริมความคิดและสติปัญญา ตอบสนองความต้องการในจิตใจ การค้นพบทางออกของปัญหาโดยดูจากบริบทที่เปลี่ยนไป