การละเล่นพื้นบ้านไทยในยุคสารสนเทศ : จากภูมิปัญญาสู่กรอบนวัตกรรมเพื่อสุขภาวะและความยั่งยืน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การเปลี่ยนผ่านสู่สังคมดิจิทัลได้ส่งผลให้การละเล่นพื้นบ้านไทยซึ่งเคยเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตประจำวันค่อยๆ ลดบทบาทลง และถูกแทนที่ด้วยรูปแบบนันทนาการเชิงดิจิทัลที่เปลี่ยนพฤติกรรมการเล่น และการบริโภคสื่อของเด็กและเยาวชนอย่างสิ้นเชิง ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ไม่เพียงกระทบต่อสมรรถภาพทางกายและสุขภาวะจิตใจ แต่ยังนำไปสู่การสูญเสียการเรียนรู้ผ่านร่างกายและทุนทางวัฒนธรรมที่เคยเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนามนุษย์เชิงองค์รวม ดังนั้นบทความนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์พลวัตของพฤติกรรมนันทนาการของเด็กและเยาวชนไทยในยุคสารสนเทศและผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อการละเล่นพื้นบ้าน 2) สังเคราะห์และนำเสนอกรอบแนวคิดเชิงบูรณาการที่ผสานวิทยาศาสตร์การกีฬาและเทคโนโลยีเพื่อสร้างนวัตกรรมนันทนาการจากฐานการละเล่นพื้นบ้าน และ 3) เสนอแนวทางเชิงนโยบายและการขับเคลื่อนเชิงระบบเพื่อส่งเสริมสุขภาวะองค์รวมและธำรงเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของเยาวชนไทย โดยใช้การสังเคราะห์องค์ความรู้จากงานวิจัยและกรอบแนวคิดร่วมสมัย ผลการวิเคราะห์ยืนยันว่าการเปลี่ยนพฤติกรรมการเล่นไปสู่สื่อดิจิทัลส่งผลลบต่อสุขภาวะองค์รวม และทำให้การละเล่นพื้นบ้านเสี่ยงต่อการสูญหาย ขณะเดียวกันการสังเคราะห์กรอบแนวคิดเชิงนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาการละเล่นพื้นบ้าน (Thai Folk Games Preservation Model in the Digital Era: TFG-PM) ได้ชี้ให้เห็นถึงศักยภาพของการบูรณาการแกนความรู้ด้านนันทนาการ วิทยาศาสตร์การกีฬา และเทคโนโลยีดิจิทัล เพื่อสร้างนวัตกรรมที่ทำให้การละเล่นพื้นบ้านกลับมามีชีวิตอีกครั้งอย่างร่วมสมัยได้ นอกจากนี้ บทความยังได้นำเสนอแนวทางเชิงนโยบายที่ครอบคลุมตั้งแต่การกำหนดนโยบายในระดับชาติและท้องถิ่น การพัฒนาแพลตฟอร์มดิจิทัลและพื้นที่ต้นแบบ การมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน การสร้างความร่วมมือหลายภาคส่วน การเสริมศักยภาพบุคลากรและงานวิจัย ไปจนถึงการเชื่อมโยงสู่ความร่วมมือระดับนานาชาติ ซึ่งการบูรณาการดังกล่าวไม่เพียงช่วยฟื้นฟูการละเล่นพื้นบ้านให้กลับมามีบทบาทร่วมสมัย แต่ยังสร้างรากฐานเพื่อเสริมสร้างสุขภาวะองค์รวมและธำรงเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของเยาวชนไทยให้คงอยู่และพัฒนาอย่างยั่งยืนในศตวรรษที่ 21
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
CC Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0
เอกสารอ้างอิง
กนกวรรณ ทองตำลึง, อนุกูล พลศิริ และเหมือนแพร รัตนศิริ. (2561). การอนุรักษ์และพัฒนาภูมิปัญญาการละเล่นพื้นบ้านของเด็กไทยภาคใต้. วารสารฉบับภาษาไทย มนุยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลปะ, 11(2), 87-101.
กิตติรัก เริงสม. (2565). การใช้การละเล่นพื้นบ้านไทยด้วยเทคนิคกลุ่มแข่งขันกับทักษะชีวิตการเรียนรู้ทางโภชนาการและประสิทธิภาพทางโภชนาการของนักเรียนคลีนตอนต้น. วารสารสุขศึกษา พลศึกษา และสันทนาการ, 48(1), 45–59.
จินตนา นิลทวี และสมพร ชาลีเครือ. (2565). การพัฒนาพฤติกรรมทางสังคมของเด็กปฐมวัยโดยใช้กิจกรรมการละเล่นพื้นบ้านไทย. สิกขา วารสารศึกษาศาสตร์, 8(1), 57-66.
ฉัตรชัย แพงคำฮัก, สุพัทธ แสนแจ่มใส และภิญญาพันธ์ เพียซ้าย. (2562). ผลของโปรแกรมกลุ่มการละเล่นพื้นบ้านไทยที่มีต่อทักษะทางสังคมของเด็กออทิสติกสเปคตรัม อายุ 6-9 ปี. วารสารสุทธิปริทัศน์, 33(106), 195–208.
เตชภณ ทองเติม, ขนิษฐา ฉิมพาลี และจีรนันท์ แก้วมา. (2567ค). การพัฒนาแบบทดสอบสมรรถภาพทางกายสำหรับเด็กโดยใช้รูปแบบการละเล่นพื้นบ้านไทย. วารสารสาธารณสุขและสุขภาพศึกษา, 4(1), 182-202.
เตชภณ ทองเติม, เมธาวุฒิ พงษ์ธนู, ขนิษฐา ฉิมพาลี, ธรรญญพร เพ็งสีแสง และจีรนันท์ แก้วมา. (2567ก). การพัฒนาการละเล่นพื้นบ้านไทย “จิกเส้น” สู่กีฬานันทนาการสำหรับเยาวชน. วารสารการพยาบาล สุขภาพ และการศึกษา, 7(2), 14-28.
เตชภณ ทองเติม, เมธาวุฒิ พงษ์ธนู และจีรนันท์ แก้วมา. (2567ข). เจิดเกิบ : การพัฒนาการละเล่นพื้นบ้านไทยอีสานสู่กีฬานันทนาการสำหรับเยาวชน. วารสารคณะพลศึกษา, 27(1), 79-96.
ทิพย์สุคนธ์ เพชรโอภาส และบุญชู บุญลิขิตสิริ. (2558). การแสดงเกมการละเล่นพื้นบ้านไทยในสถานการณ์จำลองตามทฤษฎีเครื่องล่อใจ การออกแบบเกมจำลอง THAI FOLK GAME ตามทฤษฎีจูงใจ. วารสารวิชาการ AJNU เอกสารการวิจัยมหาวิทยาลัยนเรศวร, 6(2), 90-100.
ธัญญวดี กำจรภัย และทิพรัตน์ สิทธิวงศ์. (2566). การพัฒนาแอพพลิเคชั่นเกมกระดานเกมพื้นบ้านไทยเพื่อเสริมสร้างการคิดวิเคราะห์สำหรับระดับมัธยมศึกษา. วารสารวิชาการรัตนบุศย, 25(4), 201-210.
ปริวัตร ปาโส และพนิดา ชูเวช. (2565). ผลของโปรแกรมการละเล่นพื้นบ้านอีสานเพื่อนันทนาการที่มีต่อสมรรถภาพทางกายและระดับความเครียดของเยาวชน. วารสารบัณฑิตแสงโคมคำ, 7(1), 47-.64.
พัชรินทร์ คําสุวรรณ, ทองอินทร์ ไหวดี, สมพงษ์ ธงไชย และกิ่งเพชร ส่งเสริม. (2564). การละเล่นพื้นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยพวนที่สัมพันธ์กับการส่งเสริมสุขภาวะในประเทศไทย. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 6(9), 280-293.
อรุณี บุญญานุกูล. (2562). ผลการพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์โดยใช้เกมการละเล่นพื้นบ้านล้านนาในการจัดกิจกรรมลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3. วารสาร มจร พุทธปัญญาปริทรรศน์, 4(2), 237–252.
อัญชนา ลักษณ์วิรามสิริ, ธนากร ปักษา, วิโรจน์ เทพบุตร, ณัฎฐณิชา จันทร์สว่าง และภัทรศยา อุตรพงศ์. (2565). การพัฒนาแอปพลิเคชันบนระบบปฏิบัติการแอนดรอยด์การละเล่นไทยพื้นบ้านด้วยเทคโนโลยีความจริงเสริม. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด, 16(1), 187-197.
Abdullah, B., & Amri, S. (2018). Effects of Traditional Games on Age Equivalent Scores of Locomotor and Manipulative Skills among Early Stage School Children. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(12), 134-145.
Akbari, H., Abdoli, B., Shafizadehkenari, M., Khalaji, H., Hajihosseini, S., & Ziaee, V. (2009). The effect of traditional games in fundamental motor skill development in 7-9 year old boys. Iranian journal of pediatrics, 19(2), 123-129.
Anastasovski, I., Aleksovska, L. V., ZHivkovikj, V., Misovski, A., Nanev, L., & Stojanoska Ivanova, T. (2016). Role of traditional games and sports in social and ethnical inclusion, integration and cohesion in the post-conflict and transitional societies among children of elementary schools. Research in Physical Education, Sport and Health, 5(2), 19-25.
Charles, M. A. G., Abdullah, M. R., Musa, R. M., & Kosni, N. A. (2017). The effectiveness of traditional games intervention program in the improvement of form one school-age children's motor skills related performance components. Journal of Physical Education and Sport, 17, 925-930.
Dese, D. C., Huwae, A., & Nugraha, P. A. P. (2023). Effect of physical activity based on traditional games on the psychological well-being of elementary school children. Jurnal Maenpo: Jurnal Pendidikan Jasmani Kesehatan dan Rekreasi, 13(1), 36.
Fabian, T. (2021). Endangered species of the physical cultural landscape: Globalization, nationalism, and safeguarding traditional folk games. The University of Western Ontario (Canada).
Fakhrurozi, Z. A., Suherman, W. S., Azzasih, P., & Humam, M. F. (2024). Experimental study: The impact of traditional team games on gross motor locomotor skills and social skills of elementary school children. Fizjoterapia Polska, (3). 82-88,
Fauzi, R. A., Suherman, A., Saptani, E., Dinangsit, D., & Rahman, A. A. (2023). The impact of traditional games on fundamental motor skills and participation in elementary school students. International Journal of Human Movement and Sports Sciences, 11(6), 1368-1375.
Fernández-Gavira, J., Espada-Goya, P., Alcaraz-Rodríguez, V., & Moscoso-Sánchez, D. (2021). Design of educational tools based on traditional games for the improvement of social and personal skills of primary school students with hearing impairment. Sustainability, 13(22), 12644.
Fudin, M. S., Rifa’i, N. A., Febrianto, N., Sulendro, S., & Mamajonov, D. (2025). Effectiveness of Implementing Traditional Games on Basic Motor Skills in Students of Phase A at SDN 2 Buluagung. Indonesian Journal of Pedagogy and Teacher Education, 3(1), 34-40.
Hussain, B., & Cheong, J. P. G. (2022). Improving gross motor skills of children through traditional games skills practiced along the contextual interference continuum. Frontiers in Psychology, 13, 986403.
Jonsson, H. (2013). Traditional tribal what? Sports, culture and the state in the Northern Hills of Thailand. In Turbulent Times and Enduring Peoples (pp. 219-245). Routledge.
Kam, M., Mathur, A., Kumar, A., & Canny, J. (2009). Designing digital games for rural children: a study of traditional village games in India. In Proceedings of the SIGCHI conference on Human factors in computing systems (pp. 31-40).
Kim, B., & Kim, N. (2023). Exploring the psychosocial factors between adaptive and maladaptive use of gaming among Korean adolescents. Children, 10(6), 1059.
Krumpen, S., Klein, R., & Weinmann, M. (2021). Towards tangible cultural heritage experiences—enriching vr-based object inspection with haptic feedback. ACM Journal on Computing and Cultural Heritage (JOCCH), 15(1), 1-17.
Lavega-Burgués, P., Bortoleto, M. A. C., & Pic, M. (2021). Traditional sporting games and play: enhancing cultural diversity, emotional well-being, interpersonal relationships and intelligent decisions. Frontiers in Psychology, 12, 766625.
Liu, Y., Lin, Y., Shi, R., Luo, Y., & Liang, H. N. (2021). Relicvr: A virtual reality game for active exploration of archaeological relics. In Extended abstracts of the 2021 annual symposium on computer-human interaction in play (pp. 326-332).
Luchoro-Parrilla, R., Lavega-Burgués, P., & Pic, M. (2024). Teaching sustainability through traditional sporting games. Sustainability, 16(13), 5510.
Luchoro-Parrilla, R., Lavega-Burgués, P., Damian-Silva, S., Prat, Q., Sáez de Ocáriz, U., Ormo-Ribes, E., & Pic, M. (2021). Traditional games as cultural heritage: The case of Canary Islands (Spain) from an ethnomotor perspective. Frontiers in psychology, 12, 586238.
Matafwali, B., & Mofu, M. (2023). Exploring the feasibility of outdoor indigenous games and songs to enhance play-based pedagogy in early childhood education. Journal of Childhood, Education & Society, 4(3).
Nasrulloh, A., Hermawan, H. A., & Ihsan, F. (2024). Health benefits of traditional games: a systematic review. Retos: nuevas tendencias en educación física, deporte y recreación, (59), 843-856.
Ningsih, Y. F., Khotimah, K., Sugeng, I., Winarno, M. E., & Safirah, A. D. (2024). Traditional Games on Basic Movement Abilities of Elementary School Students. Jurnal Penelitian Dan Pengembangan Pendidikan, 8(2), 374-382.
Pérez, G. A. J., Gamboa, A. J. P., & Cano, C. A. G. (2024). Virtual reality and virtual worlds: a favorable setting for the preservation of cultural heritage. Metaverse Basic and Applied Research, 3(110), 1.
Qiu, T., Li, H., Chen, Y., Zeng, H., & Qian, S. (2024). Continuance intention toward VR games of intangible cultural heritage: A stimulus-organism-response perspective. Virtual Reality, 28(3), 149.
Rahman, Z. S. A., Ismail, N., Nehe, B. M., Rahman, N. L. A., & Ramli, A. (2025). The Challenges Preserving Traditional Games in Malaysia and Indonesia. In International Conference on Multidisciplinary Studies (ICoMSi 2024) (pp. 347-362). Atlantis Press.
Saura, S. C., & Zimmermann, A. C. (2021). Traditional sports and games: intercultural dialog, sustainability, and empowerment. Frontiers in psychology, 11, 590301.
Song, H., Yi, D. J., & Park, H. J. (2020). Validation of a mobile game-based assessment of cognitive control among children and adolescents. PLoS One, 15(3), e0230498.
Srinounpan, C., Sornkaing, W., Thaiphun, R., Naksuwan, J., Sena, P., Chookaew, A., & Songsriin, K. (2024). Utilizing Augmented Reality (AR) to Enhance Learning and Preservation of Local Wisdom: A Case Study on Champada in Lan Saka District. Diqiu Kexue, 49(2), 21-37.
Sudardiyono, S., Yuliarto, H. Y., & Yudanto, Y. (2021). Traditional Games as a Tools for Increasing Students' Motor Skills and Effort to Preserve The National Culture: Traditional Games as a Tools for Increasing Students' Motor Skills and Effort to Preserve The National Culture. Community Development Journal, 5(1), 184-188.
Thalib, S. B., & Ahmad, M. A. (2020). The Outdoor Learning Modules Based on Traditional Games in Improving Prosocial Behaviour of Early Childhood. International Education Studies, 13(10), 88-104.
Theodoropoulos, A., & Antoniou, A. (2022). VR games in cultural heritage: A systematic review of the emerging fields of virtual reality and culture games. Applied Sciences, 12(17), 8476.
Yulia, N. M., & Suttrisno, S. (2024). Developing local wisdom-based augmented reality modules for science and social studies learning in elementary schools. AL-ISHLAH: Jurnal Pendidikan, 16(4), 5549-5560.
