การศึกษารูปแบบลวดลายดาวเพดานตามคติสัญลักษณ์ของวัดมอญ ที่ปรากฎในอาคารสถาปัตยกรรมอุโบสถ กรณีศึกษาชุมชนมอญปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษารูปแบบลวดลายดาวเพดานตามคติสัญลักษณ์ของวัดมอญที่ปรากฎในอาคารสถาปัตยกรรมอุโบสถ และ 2) เพื่อวิเคราะห์รูปแบบของศิลปะลวดลายดาวเพดาน และพลวัตที่เกิดขึ้นของลายดาวเพดานในอาคารอุโบสถ วัดไทยมอญ ชุมชนมอญปากเกร็ด ซึ่งการวิจัยครั้งนี้มีวิธีดำเนินการศึกษาเป็นวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีการหาข้อมูลการวิจัยเพื่อการวิเคราะห์ ออกเป็น 2 ประเด็น คือ 1) การศึกษาจากบทความและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องที่มีการศึกษามาแล้ว 2) การศึกษาและลงพื้นที่เพื่อสำรวจภาคสนาม ขอบเขตพื้นที่และกรณีศึกษาทั้งหมด 46 แห่ง ในปัจจุบันพบว่ามีวัดที่มีการปิดถาวรจำนวน 1 วัด (วัดธาราธรรมาราม) และมี 4 วัดได้ถูกกรมชลประทานเวนคืน ดังนั้นจึงมีจำนวนวัดที่ทำการศึกษา ทั้งสิ้น 41 วัด โดยการศึกษาวิจัย มีทั้งหมด 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1) ศึกษาคติสัญลักษณ์ลวดลายดาวเพดานในอาคารสถาปัตยกรรมไทย 2) ศึกษาความสัมพันธ์ของวัฒนธรรมไทย-มอญ และพลวัตที่ส่งผลต่อลวดลายทางสถาปัตยกรรมอุโบสถ 3) การศึกษาศิลปะการใช้ลวดลายดาวเพดานในอุโบสถ 4) วิเคราะห์รูปแบบลวดลายที่ปรากฎในอาคารอุโบสถไทยมอญ ชุมชนมอญปากเกร็ด 5) สรุปผลการศึกษาและข้อเสนอแนะ นอกจากนี้การศึกษาและกรอบแนวคิดในการวิจัย พบว่า มีการศึกษาจากเอกสารสำคัญ และการลงพื้นที่เพื่อเก็บข้อมูลมาใช้วิเคราะห์เพื่อให้งานวิจัยสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี ผลที่ได้จากการวิจัย คือการจำแนกรูปแบบลวดลายดาวเพดานที่ปรากฎในเชิงคติสัญลักษณ์ในอาคารอุโบสถ และสรุปพลวัต (การเปลี่ยนแปลง) ของรูปแบบดาวลวดลายเพดานที่ใช้ในงานอาคารสถาปัตยกรรมอุโบสถไทยมอญ ชุมชนมอญปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี นอกจากนี้การตระหนักถึงคุณค่าในศิลปะในการศึกษาดังกล่าวสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการศึกษา และการออกแบบลวดลายดาวเพดานตามคติสัญลักษณ์ของอุโบสถไทยมอญ ให้แก่คนรุ่นหลังต่อไป