การพิจารณาข่าวลวงตามหลักเกสปุตติสูตร

บทคัดย่อ

ในปัจจุบันนี้ข้อมูลข่าวสารมีความสำคัญมาก อย่างไรก็ตาม ข้อมูลข่าวสารเหล่านี้มีทั้งข้อมูลที่เป็นจริงและไม่จริง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของข่าวต่าง ๆ ในปัจจุบันจะพบทั้งข่าวจริงและข่าวปลอม ดังนั้นเมื่อได้รับข่าวต่าง ๆ มาแล้วสิ่งที่สำคัญประการแรกคือ การพิจารณาข่าวเหล่านั้นให้ดีเสียก่อนว่าเป็นข่าวจริงหรือข่าวลวง หลักเกณฑ์ในการพิจารณานี้ พระพุทธศาสนาได้ให้แนวทางไว้จาก “เกสปุตติสูตร” ในบทความนี้ได้วิเคราะห์หลักเกสปุตติสูตร แล้วสรุปเป็นแนวทางในการพิจารณาข่าวลวงเป็น 4 ขั้นตอนคือ (1) ใช้หลักความเชื่อ 10 ประการจากเกสปุตติสูตรในการพิจารณาข่าวต่าง ๆ โดยยังไม่รีบปลงใจเชื่อในข่าวนั้น ๆ ก่อน (2) พิจารณาด้วยหลักโยนิโสมนสิการว่า หากเชื่อในข่าวนั้น ๆ หรือหากมีการดำเนินการตามที่ข่าวนั้นแนะนำแล้วจะก่อให้เกิดกุศลหรืออกุศล (3) พิจารณาด้วหลักปรโตโฆสะโดยการสอบถามทวนความกับผู้รู้ท่านอื่นเป็นความเห็นที่สอง ความเห็นที่สาม ฯลฯ เพื่อการได้รับข้อมูลหรือความเห็นเพิ่มเติม (4) ใช้ประสบการณ์ชีวิตที่ได้สะสมมาตลอดชีวิตช่วยกลั่นกรองข่าวสารนั้น ๆ พิจารณาร่วมกับข้อมูลและความเห็นที่ได้มาจากการโยนิโสมนสิการและปรโตโฆสะตามข้อ (2) และข้อ (3) อีกครั้งหนึ่งก่อนการตัดสินใจว่า ข่าวนั้นเป็นข่าวจริงหรือข่าวลวง