การตัดสินบน: สัญลักษณ์ในพิธีกรรมแก้บนด้วยหนังตะลุงเมืองเพชร

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิธีการตัดสินบนในพิธีกรรมแก้บนด้วยหนังตะลุงเมืองเพชร โดยใช้ข้อมูลจากตัวบทวรรณกรรมและบริบทในพิธีกรรมแก้บน ผลการวิจัยพบว่า การตัดสินบนมี 2 วิธี ประกอบด้วย 1) การตัดสินบนในตัวบทวรรณกรรม มีขั้นตอนโดยเริ่มจากบทร้องเชิญสิ่งศักดิ์สิทธิ์เจ้าของสินบน การยิงลูกศรตัดสินบน การลบสินบนออกจากบัญชี การนำสินบนไปทิ้งน้ำ และการนำสินบนเป็นอาหารของสัตว์น้ำ และ 2) การตัดสินบนนอกตัวบทวรรณกรรม มีขั้นตอนดังนี้ ผู้บนจะใช้วิธีฉีกใบไม้/หญ้า/เชือก/กระดาษ ให้แยกขาดออกจากกัน และใช้มีดกรีดเครื่องเซ่น เช่น หัวหมูหรือไก่ต้ม ส่วนคนเชิดจะตัดสินบนโดยใช้มีดเฉือนหยวกกล้วย 3 ครั้งหลังจากจบการแสดง ส่วนสัญลักษณ์ของการตัดสินบนทั้งทางวรรณกรรมและทางพฤติกรรมล้วนเป็นการสื่อความหมายเชิงรูปธรรมถึงการตัดสินบนว่า สินบนนั้นได้ขาดลงอย่างเด็ดขาดแล้วตามเจตนารมณ์ของผู้บนสิ่งศักดิ์สิทธิ์จะรับรู้และไม่ทวงถามสินบนอีก สัญลักษณ์ดังกล่าวเป็นการเน้นย้ำเพื่อทำให้ผู้บนเกิดความมั่นใจและสบายใจ