เพลงช้า: ความสำคัญต่อการฝึกหัด สู่การแสดงนาฏศิลป์ไทย (โขนพระ)

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาความสำคัญและองค์ประกอบของกระบวนท่ารำเพลงช้า 2. วิเคราะห์กระบวนท่ารำเพลงช้าโดยศึกษากระบวนท่ารำเพลงช้า (โขนพระ) ตามหลักสูตรวิทยาลัยนาฏศิลป สู่การแสดงนาฏศิลป์ไทย มีวิธีการดำเนินการวิจัยเชิงคุณภาพโดยศึกษาจากหนังสือ ตำรา บทความ งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ลงภาคสนามเพื่อสัมภาษณ์ และฝึกปฏิบัติท่ารำ ดำเนินการรวบรวมข้อมูล วิเคราะห์และสรุปผลการวิจัย ผลการศึกษาพบว่า เพลงช้าเป็นเพลงที่ใช้ในการฝึกหัดกระบวนท่ารำพื้นฐานเบื้องต้นสำหรับ ผู้ฝึกหัดนาฏศิลป์ไทยตัวโขนพระ ใช้ทำนองเพลงช้าจากเพลงเรื่องประเภทเพลงช้าสร้อยสน โดยนำช่วงทำนองเพลงช้าเพลงสร้อยสน 2 ท่อน และเพลงพวงร้อย 2 ท่อน มาใช้บรรเลงต่อเนื่องกันประกอบการฝึกหัดรำเข้ากับทำนองเพลง กระบวนท่ารำเพลงช้าของโขนพระมีความแตกต่างจากกระบวนท่ารำของละครพระ กลวิธีการรำของโขนพระจะอยู่ที่เทคนิคการรำอันก่อให้เกิดลีลา ตามแบบแผนการรำของโขนพระกระบวนท่ารำเพลงช้าโขนพระมีการใช้สรีระร่างกายในการร่ายรำเป็นการใช้อวัยวะส่วนต่าง ๆ ของร่างกายฝึกปฏิบัติทักษะการปฏิบัติลักษณะท่าทางต่าง ๆ ในการร่ายรำ ซึ่งในศาสตร์ทางนาฏศิลป์เรียกว่า นาฏยศัพท์ แบ่งออกเป็นการใช้นาฏยศัพท์ส่วนศีรษะ นาฏยศัพท์ ส่วนมือและแขน นาฏยศัพท์ส่วนลำตัว และนาฏยศัพท์ส่วนขาและเท้า นำมาเรียงร้อยผสมผสานจนเกิดเป็นกระบวนท่ารำขึ้น ลักษณะท่ารำมีรูปร่างและรูปทรงเรขาคณิต ได้แก่ รูปสามเหลี่ยม รูปสี่เหลี่ยม รูปห้าเหลี่ยม รูปวงกลม รูปวงรีและลักษณะของเส้น ได้แก่ เส้นตรงแนวนอน เส้นตรงแนวตั้ง เส้นโค้ง เส้นหยักและเส้นมุมฉาก