The Concept of Śūnyatā in Madhyamaka and Yogācāra

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการคือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดศูนยตาของมัธยมกะ 2) เพื่อศึกษาแนวคิดศูนยตาของโยคาจาระ 3) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบแนวคิดศูนยตาของมัธยมกะและโยคาจาระ โดยใช้ข้อมูลจากคัมภีร์มูลมัธยมกการิกา ไตรสวภาวนิทเทส รวมไปถึงเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องเป็นหลักในการศึกษาเปรียบเทียบแนวคิดศูนยตาของนิกายมัธยมกะและนิกายโยคาจาระ ผลการศึกษาพบว่าแนวคิดศูนยตาของทั้งสองนิกายนั้นมีความเหมือนกันในระดับสมมุติสัจจะ เป็นศูนยตาเพราะทุกสรรพสิ่งอาศัยกันและกันเกิดขึ้น แต่ในระดับปรมัตถ์นั้นโยคาจาระมีความเห็นว่านิพพานอันเป็นผลของการเห็นศูนยตานั้นเป็นสิ่งที่มีอยู่โดยที่ไม่ต้องอาศัยปัจจัยใดๆเกิดขึ้น เกิดจากการเห็นกระแสของวิญญาณที่บริสุทธิ์จากความเห็นว่ามีผู้รู้และสิ่งที่ถูกรับรู้อันเป็นทวิภาวะ โยคาจาระยืนยันว่านิพพานอันเป็นโลกุุตรธรรมนั้นมีสวภาวะ ในขณะที่มัธยมกะยังยืนยันความเป็นสิ่งอาศัยกันและกันเกิดขึ้นแม้กระทั่งนิพพาน หมายถึงว่าแม้แต่นิพพานก็ไม่สามารถเกิดขึ้นได้เองอย่างอิสระ ต้องอาศัยปัจจัยเกิดขึ้น ไม่มีสวภาวะ