พลวัตความเป็นถิ่นที่ของชุมชนชายแดนไทย – เมียนมา: กรณีศึกษาชุมชนเขตนอกเมืองแม่สาย– ท่าขี้เหล็ก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ศึกษาความเป็นถิ่นที่ผ่านพื้นที่ทางสังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และการเมืองของชนชายแดนที่อาศัยอยู่เขตนอกเมือง อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ประเทศไทย และ จังหวัดท่าขี้เหล็ก ประเทศเมียนมา การศึกษาใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์ การพูดคุยอย่างไม่เป็นทางการ และการสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม โดยมีแนวคิดความเป็นถิ่นที่เป็นกรอบทำความเข้าใจ

ผลการศึกษาพบว่า สภาวะแวดล้อมของอาณาบริเวณพรมแดนที่การเคลื่อนย้ายและปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้คนมากกว่าหนึ่งดินแดน หนึ่งชาติพันธุ์ หนึ่งเชื้อชาติ เกิดขึ้นอย่างเข้มข้นมายาวนานได้หล่อหลอมให้ประวัติศาสตร์สังคมและชีวิตของชนชายแดนวางอยู่บนความสัมพันธ์แบบข้ามเขตแดนและก่อให้เกิดความเป็นคนท้องถิ่นที่หลากหลายซับซ้อน ทั้งนี้ การสร้างความเป็นถิ่นที่แง่หนึ่งคือการธำรงรักษาตัวตนของผู้คนในท้องถิ่นที่หยั่งรากลงบนที่ที่ไม่ใช่มาตุภูมิดั้งเดิม ทว่าอีกแง่หนึ่งมีลักษณะเป็นพื้นที่เชิงชาติพันธุ์ที่มีการนับเข้าและกันออกผู้คนที่อยู่โดยรอบและก่อให้เกิดความเป็นเพื่อนบ้านหรือผู้รุกล้ำ อย่างไรก็ตาม ความเป็นถิ่นที่เป็นกระบวนการทางสังคมที่มีพลวัต สามารถเปลี่ยนแปลงไปตามการสร้างใหม่ที่เกิดขึ้นภายในท้องถิ่นเอง บางกรณีความเป็นถิ่นที่นำมาสู่การสลายความเป็นเขตแดนของรัฐชาติระหว่างถิ่นที่ ขณะที่บางกรณีกลับเป็นกระบวนการสร้างซ้ำความเป็นเขตแดนทางวัฒนธรรมและชาติพันธุ์ขึ้นมาใหม่