การอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ปูทะเลเชิงพุทธบูรณาการ ในอำเภอเมืองระยอง  จังหวัดระยอง

สุภัทรชัย สีสะใบ; พระครูสังฆวิสุทธิคุณ (บุญยุทธ พุทธสโร); พระครูรัตนากรวิสุทธิ์ (สมหมาย จนฺทโก); พระมหาบุญรอด  อมรทตฺโต; พระครูเกษมอรรถากร (วิรัต อุปสนฺโน)

ผู้แต่ง

สุภัทรชัย สีสะใบ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
พระครูสังฆวิสุทธิคุณ (บุญยุทธ พุทธสโร) มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
พระครูรัตนากรวิสุทธิ์ (สมหมาย จนฺทโก) มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
พระมหาบุญรอด อมรทตฺโต มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
พระครูเกษมอรรถากร (วิรัต อุปสนฺโน) มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

การอนุรักษ์, การเพาะพันธุ์, ปูทะเล, พุทธบูรณาการ, การบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาการอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ปูทะเล 2. ศึกษากระบวนการและปัจจัยสนับสนุนการอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ปูทะเลเชิงพุทธบูรณาการ และ 3. นำเสนอรูปแบบการอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ปูทะเลเชิงพุทธบูรณาการของชุมชนชาวประมงในพื้นที่อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม พื้นที่วิจัยคือ วิสาหกิจชุมชนประมงเรือเล็กเก้ายอด อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสัมภาษณ์ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญคัดเลือกแบบเจาะจง นำมาวิเคราะห์เนื้อหา สรุปแล้วเขียนบรรยายเชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า 1. การอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ปูทะเลของชุมชนชาวประมงในพื้นที่วิจัย โดยใช้ SWOT Analysis จุดแข็งคือ มีแนวทางนโยบายเรื่องการอนุรักษ์และการจับปูทะเล ชุมชนเข้มแข็ง ผู้นำชุมชนได้รับการยอมรับ ชาวประมงมีองค์ความรู้ จุดอ่อนคือ ผู้นำขาดวิสัยทัศน์ ชาวประมงขาดความรู้ที่ทันสมัย มีการบุกรุกทำลายป่าชายเลน ขาดความร่วมมือ และการส่งต่อองค์ความรู้ โอกาส คือ ปูทะเลเป็นสัตว์เศรษฐกิจ มีหน่วยงานภาครัฐและมหาวิทยาลัยอยู่ในพื้นที่ สามารถได้รับการสนับสนุนได้ง่าย ภัยคุกคามคือ ขาดงบประมาณ ความผันผวนด้านการเมือง เศรษฐกิจ ขาดการสนับสนุนองค์ความรู้อย่างต่อเนื่อง 2. กระบวนการและปัจจัยสนับสนุนการอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ปูทะเลเชิงพุทธบูรณาการ คือการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม บูรณาการร่วมกับหลักทุติยปาปณิกสูตร ดำเนินการผ่านกิจกรรม “การสร้างคอนโดปู” 3. รูปแบบการอนุรักษ์และเพาะพันธุ์ปูทะเลเชิงพุทธบูรณาการของชุมชนชาวประมงในพื้นที่อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง ประกอบด้วย “5 กระบวนการ 3 การพัฒนา” คือกระบวนการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม ได้แก่ ร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมดำเนินการ ร่วมติดตามประเมินผล และร่วมรับผลประโยชน์ การพัฒนาศักยภาพตามหลักทุติยปาปณิกสูตร ได้แก่ จักขุมา วิธูโร และ นิสสยสัมปันโน

References

จักรี ศรีจารุเมธีญาณ และพระถนัด วฑฺฒโน. (2561). ภาวะผู้นำกับการพัฒนาชุมชน. วารสารสันติศึกษาปริทรรศ์ มจร, 6(ฉบับพิเศษ), 527-538.

บรรจง เทียนส่งรัศมี และคณะ. (2541). แนวทางอนุรักษ์และใช้ทรัพยากรปูทะเล (Scylla serrala Forskal) แบบบูรณาการในทศวรรษหน้า. (รายงานวิจัย). ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา.

ประชา คาวิจิตร และคณะ. (2546). การศึกษาแนวทางการเพิ่มปริมาณปูดำโดยพึ่งพาระบบนิเวศป่าโกงกางแบบยั่งยืน บ้านบางติบ อำเภอคุระบุรี จังหวัดพังงา (ระยะที่ 1). (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ: สำนักกองทุนสนับสนุนการวิจัย สกว.

พระครูปลัดสันติ ขนฺติธโร (ปราโมทย์). (2564). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำตามหลักทุติยปาปณิกสูตรของเจ้าสำนักศาสนศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรมจังหวัดสมุทรปราการ. (วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธบริหารการศึกษา). พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระมหาวัฒนะชัย ชยวฑฺฒโน. (2565). แนวทางการพัฒนาภาวะผู้นำตามหลักทุติยปาปณิกสูตรของผู้บริหารโรงเรียนพระปริยัติธรรม จังหวัดหนองคาย. วารสารศรีล้านช้างปริทรรศน์, 8(2), 1-12.

พระมหาอาคม อตฺถเมธี และพระมหาจักรพล สิริธโร. (2565). การศึกษาภาวะผู้นำตามหลักทุติยปาปณิกสูตรของผู้บริหารโรงเรียนพระปริยัติธรรมจังหวัดเลย. วารสารวิจัยศรีล้านช้าง, 2(5), 1-11.

รุ่งทิวา คนสันทัด และคณะ. (2565). การเลี้ยงแม่ปูทะเล (Scylla spp.) ไข่ในกระดองระยะที่ 2 ไปสู่ระยะที่ 4 ด้วยรูปแบบการเลี้ยงแบบเดี่ยวและรวม. (การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 60). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

วรากร อัครจรัสโรจน์. (2564). แนวทางการส่งเสริมคุณค่าของธนาคารปูม้าในฐานะทุนทางสังคมอย่างยังยืน: กรณีศึกษาชุมชนบางเสร่ อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี. (วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษาและการพัฒนาสังคม). ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา.

วัลลา แก้ววิมาน และคณะ. (2565). ปูกลับมา: แนวทางส่งเสริมการดำเนินงานของกลุ่มอนุรักษ์ประมงพื้นบ้านในถุ้ง ธนาคารปูไข่ นอกกระดอง ศูนย์เรียนรู้วิถีประมงพื้นฐาน อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารครุศาสตร์วิชาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย, 7(2), 1-24.

วิมล จันทรโรทัย. (2555). ธนาคารปูม้าชุมชน: นวัตกรรมและภูมิปัญญาในการฟื้นฟูทะเลไทยของชาวประมงพื้นบ้าน. สืบค้น 8 กรกฎาคม 2567, จาก https://www.greennet.or.th/flower-crab-bank/

วิษณุกร เบ๊ะกี และพีรชัย กุลชัย. (2562). การพัฒนาธนาคารปูม้าโดยการมีส่วนร่วมของกลุ่มพื้นฐาน บ้านหินกบ ตำบลชุมโค อำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร. (การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 57), กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

สัมพันธ์ ทองหนูนุ้ย และคณะ (2560). การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนารูปแบบการฟื้นฟูและการอนุรักษ์ทรัพยากรประมง: กรณีศึกษาทรัพยากรปูทะเล เขตอำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี. วารสารมหาวิทยาลัยทักษิณ. 20(1), 18-28.

เอกพล ทองแก้ว. (2560). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้ำในทะเลสาบสงขลา กรณีศึกษา บ้านโคกเมือง ตำบลบางเหรียง อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา. (วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพัฒนาการเกษตร). สงขลา: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.