อุดมการณ์ทางการเมืองในเรื่องสั้นรางวัลซีไรต์

บทคัดย่อ

       บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์อุดมการณ์ทางการเมืองที่ปรากฏ   ในเรื่องสั้นรางวัลซีไรต์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2524-2566 จำนวน 15 เล่ม รวม 177 เรื่อง ตามแนวคิดทฤษฎีวาทกรรม (Discourse theory) แนวคิดทฤษฎีอำนาจ (Power theory) แนวคิดทฤษฎีการครอบงำ (Manipulation theory) แนวคิดทฤษฎีอุดมการณ์  (Ideology theory) แนวคิดทฤษฎีอุดมการณ์ทางการเมือง (Political Ideology theory) มาเป็นกรอบในการวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบอุดมการณ์ทางการเมืองทั้งหมด 6 อุดมการณ์ ได้แก่ อุดมการณ์เสรีนิยม อุดมการณ์สตรีนิยม อุดมการณ์นิเวศน์นิยม อุดมการณ์อนุรักษ์นิยม อุดมการณ์ชาตินิยม และอุดมการณ์ฟาสซิสต์ และพบปรากฏการณ์ของอุดมการณ์ปะทะ 2 อุดมการณ์ ได้แก่ อุดมการณ์ชาตินิยมกับอุดมการณ์เสรีนิยม และอุดมการณ์ฟาสซิสต์กับเสรีนิยม

          งานวิจัยนี้มิได้เพียงชี้ให้เห็นความหลากหลายของอุดมการณ์ทางการเมือง ที่ปรากฏในเรื่องสั้นรางวัลซีไรต์ แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงพลวัตของสังคมไทยตลอดช่วง กว่า 40 ปีที่ผ่านมา โดยแสดงให้เห็นว่าวรรณกรรมมิใช่เพียงศิลปะเพื่อความบันเทิง แต่เป็นพื้นที่ของการต่อสู้เชิงวาทกรรมและการต่อรองทางอำนาจที่แทรกซึมอยู่ในสังคม ยิ่งเป็นการตอกย้ำว่า เรื่องสั้นรางวัลซีไรต์ทำหน้าที่เป็น “สนามอุดมการณ์” ที่เปิดเผยความขัดแย้งทางความคิดของสังคมไทยในแต่ละยุคสมัย อันสะท้อนถึงการเปลี่ยนผ่านและการต่อสู้เพื่อกำหนดทิศทางของการเมืองและวัฒนธรรมไทย           

              ดังนั้น งานวิจัยนี้มีคุณค่าเชิงวิชาการและเชิงสังคม เพราะช่วยให้เข้าใจบทบาทของวรรณกรรมในฐานะเครื่องมือสื่อสารและสร้างอุดมการณ์ทางการเมือง อีกทั้งยังเป็นหลักฐานทางวัฒนธรรมที่ชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างงานเขียน ศิลปะและโครงสร้างอำนาจในสังคมไทยได้อย่างลุ่มลึก