การบริหารจัดการน้ำเพื่อชุมชนเข้มแข็งในจังหวัดเชียงใหม่

ฉัตรณพัฒน์ แก้วเลิศตระกูล; สืบพงศ์ สุขสม

ผู้แต่ง

ฉัตรณพัฒน์ แก้วเลิศตระกูล มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น https://orcid.org/0009-0002-3489-3196
สืบพงศ์ สุขสม มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น

คำสำคัญ:

การบริหารจัดการน้ำ, ชุมชนเข้มแข็ง, จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาการบริหารจัดการน้ำเพื่อชุมชนเข้มแข็งในจังหวัดเชียงใหม่ 2. เพื่อศึกษาปัจจัยการบริหารจัดการน้ำเพื่อชุมชนเข้มแข็งในจังหวัดเชียงใหม่ 3. เพื่อนำเสนอแนวทางการบริหารจัดการน้ำเพื่อชุมชนเข้มแข็งในจังหวัดเชียงใหม่ การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ประชากรกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ บุคลากรในหน่วยงานภาครัฐ บุคลากรในภาคเอกชนและภาคประชาชน ผู้เชี่ยวชาญและนักวิชาการที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการน้ำ กลุ่มตัวอย่างมีจำนวน 30 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยวิธีการศึกษาเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลโดยทำการวิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้วิธีการแบบพรรณนา และวิเคราะห์ควบคู่กัน

ผลการวิจัยพบว่า การบริหารจัดการน้ำเพื่อชุมชนเข้มแข็งในจังหวัดเชียงใหม่ มี 6 ด้าน คือ 1. ด้านการจัดการน้ำอุปโภค บริโภค 2. ด้านการสร้างความมั่นคงของน้ำภาคการผลิต 3. ด้านการจัดการน้ำท่วมและอุทกภัย 4. ด้านการจัดการคุณภาพน้ำ และการอนุรักษ์ทรัพยากรน้ำ 5. ด้านการอนุรักษ์ ฟื้นฟูสภาพป่าต้นน้ำที่เสื่อมโทรมและป้องกันการพังทลายของดิน 6. ด้านการบริหารจัดการน้ำ ปัจจัยการบริหารจัดการน้ำเพื่อชุมชนเข้มแข็งในจังหวัดเชียงใหม่มี 3 ประการ คือ 1. การมีสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวย 2. บทบาทเชิงสถาบัน 3. ปัญหาด้านธรรมาภิบาลและเครื่องมือสำหรับการจัดการเป็นองค์ประกอบและวิธีการที่เอื้อให้ผู้มีอำนาจตัดสินใจสามารถตัดสินทางเลือกที่เหมาะสมในการจัดการทรัพยากรน้ำ แนวทางการบริหารจัดการน้ำเพื่อชุมชนเข้มแข็งในจังหวัดเชียงใหม่ คือ พัฒนาการจัดการน้ำ เชิงลุ่มน้ำทั้งระบบ เพิ่มผลิตภาพของน้ำทั้งระบบในการใช้น้ำอย่างประหยัดรู้คุณค่า และเป็นการเสริมสร้างมูลค่าเพิ่ม จากการใช้น้ำให้เท่าเทียมกัน อนุรักษ์และฟื้นฟูแม่น้ำลำคลองและแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยการจัดการคุณภาพน้ำและอนุรักษ์ทรัพยากรน้ำหรือฟื้นฟูแม่น้ำลำคลอง

เอกสารอ้างอิง

ชลธร ทิพย์สุวรรณ. (2558). ปัจจัยที่นำไปสู่การบริหารจัดการทรัพยากรน้ำแบบบูรณาการลุ่มน้ำสาขาแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสังคมศาสตร์วิชาการ, 8(1), 1-10.

ฐกร กาญจน์จิรเดช และคณะ (2561). รูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืนของจังหวัดอุทัยธานีตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 6(2), 537-552.

เดชดำรงค์ ล่องลอย และจักรวาล สุขไมตรี. (2568). การบริหารจัดการน้ำเสียในเขตองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในประเทศไทย. วารสารสหศาสตร์การพัฒนาสังคม, 3(2), 58-71.

ปราโมทย์ ไม้กลัด. (2555). การทรงงานของพ่อในความทรงจำ. กรุงเทพฯ: สมาคมสงเคราะห์สัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์.

เปี่ยมจันทร์ ดวงมณี และคณะ. (2564). เปรียบเทียบองค์กรการบริหารจัดการน้ำ. (รายงานผลการวิจัย). กรุงเทพฯ: สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ.

ภัทรพร คุนาพงษ์กิติ และคณะ (2565). การส่งเสริมกระบวนการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำชุมชนโดยการมีส่วนร่วมกับประชาชน ในตำบลโยธะกา อำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา. ใน การประชุมหาดใหญ่วิชาการระดับชาติและนานาชาติ ครั้งที่ 13. สงขลา: มหาวิทยาลัยหาดใหญ่

มูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2557). การจัดการทรัพยากรน้ำชุมชนตามแนวพระราชดำริ. กรุงเทพฯ: สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์.

ศูนย์อุทกวิทยาชลประทานภาคเหนือตอนบน. (2567). รายงานระดับน้ำศูนย์อุทกวิทยาชลประทานภาคเหนือตอนบน ตุลาคม พ.ศ.2567. สืบค้น 25 เมษายน 2568, จาก https://www.hydro-1.net

สมหวัง โชติการ. (2566). การบริหารจัดการด้านสิ่งแวดล้อมเพื่อการบำบัดน้ำในคลองแม่ข่า อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ (ดุษฎีนิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยเวสเทิร์น.

สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ. (2561). การส่งเสริมความเข้มแข็งกลไกการบริหารจัดการน้ำเชิงพื้นที่ (รายงานผลการวิจัย). นนทบุรี: สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ.

สำนักงานชลประทานที่ 1 กรมชลประทาน. (2562). การบริหารจัดการน้ำ โครงการชลประทานขนาดกลางในเขตความรับผิดชอบ. กรุงเทพฯ: กรมชลประทาน.

อรัญญา ภูโคกค้อย และวิษณุ สุมิตสวรรค์. (2562). การบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืนขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรณีศึกษาเทศบาลตำบลบ้านโต้น อำเภอพระยืน จังหวัดขอนแก่น. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 6(10), 5067-5078.

Global Water Partnership. (2020). What is Integrated Water Resources Management (IWRM). Retrieved June 25, 2025, from https://www.gwp.org/en/gwp-cee/about/why/what-is-iwrm