โพนนาแก้วโมเดล: ข้อเสนอเชิงนโยบายเพื่อบรรเทาความยากจนด้านรายได้ และพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก

สัญญาศรณ์ สวัสดิ์ไธสง; ละมัย ร่มเย็น; พิศดาร แสนชาติ; นวรัตน์ เมืองเล็น; เนธิชัย ธานะราช; สิริกร  กุมภักดี

ผู้แต่ง

สัญญาศรณ์ สวัสดิ์ไธสง คณะวิทยาการจัดการ, มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
ละมัย ร่มเย็น คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
พิศดาร แสนชาติ คณะวิทยาการจัดการ, มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
นวรัตน์ เมืองเล็น คณะเทคโนโลยีการเกษตร, มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
เนธิชัย ธานะราช คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
สิริกร กุมภักดี คณะวิทยาการจัดการ, มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร

คำสำคัญ:

การบรรเทาปัญหา, ข้อเสนอเชิงนโยบาย, ความยากจนด้านรายได้

บทคัดย่อ

ประเทศไทยมีปัญหาความยากจนมานาน ปัญหานี้ส่งผลต่อเศรษฐกิจและสังคมไทยอย่างมาก อำเภอโพนนาแก้ว จังหวัดสกลนคร เป็นหนึ่งในอำเภอที่มีปัญหาความยากจน การวิจัยนี้มุ่งศึกษา 1) สภาพปัญหาและความต้องการของกลุ่มเป้าหมายในอำเภอโพนนาแก้ว จังหวัดสกลนคร 2) วิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อปัญหาความยากจนด้านรายได้ และ 3) สร้างข้อเสนอแนะเชิงนโยบายการบรรเทาปัญหาความยากจนด้านรายได้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ การวิจัยพบว่า ข้อเสนอเชิงนโยบายเพื่อบรรเทาปัญหาความยากจนด้านรายได้ ประกอบด้วย 3 พ. ได้แก่ 1) พัฒนาด้านเศรษฐกิจฐานราก 2) พัฒนาด้านสังคม และ 3) พัฒนาด้านการจัดการทรัพยากร ผลการวิจัยครั้งนี้สะท้อนให้เห็นว่า ปัญหาความยากจนมีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย จำเป็นต้องมีการบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ มีแผนพัฒนาที่ชัดเจน และติดตามประเมินผลอย่างต่อเนื่อง โดยการทำงานแบบประสานความร่วมมือกันระหว่างภาครัฐ ภาคการศึกษา ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม

References

ชนินทร์ วะสีนนท์, นันทกาญจน์ เกิดมาลัย, ปทุมทิพย์ ม่านโคกสูง, มาลี ศรีพรหม, กาญจนา วงษ์สวัสดิ์, ภาวิณี แสนชนม์, นิรมล เนื่องสิทธะ, ปริฉัตร ภูจิตร และรจิตรา กาญบุตร. (2567). การสร้างต้นแบบนโยบายการแก้ไขปัญหาความยากจนในพื้นที่นำร่อง ตำบลกุดบาก อำเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร. วารสารวิทยาการ จัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร, 4(1), 13-28.

ธนาคารแห่งประเทศไทย. (2563). การศึกษาความเหลื่อมล้ำทางรายได้ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: ธนาคารแห่งประเทศไทย.

ธนาคารโลก. (2565). รายงานความยากจนในประเทศไทย. สืบค้น 16 มีนาคม 2566 จาก https://www.worldbank.org/en/home.

ธนาคารโลก. (2020). การศึกษา: กุญแจสำคัญในการแก้ไขปัญหาความยากจน. สืบค้น 23 กุมภาพันธ์ 2567 จาก

ธนาคารโลก. (2018). ข้อมูลเกี่ยวกับความยากจนและความเจริญรุ่งเรือง. สืบค้น 7 มีนาคม 2567 จาก https://www.worldbank.org/en/topic/poverty/overview

ธนาคารพัฒนาเอเชีย. (2562). บทบาทของโครงสร้างพื้นฐานในการลดความยากจน. สืบค้น 25 มีนาคม 2567 จากhttps://www.adb.org/publications/infrastructure-supporting-inclusive-growth-and-poverty-reduction-asia. doi:10.22617/TCS190130.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2529). ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร. (2564). การศึกษาความต้องการและปัญหาของเกษตรกรในจังหวัดสกลนคร. สกลนคร: มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร.

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2564). การศึกษาแนวทางการแก้ไขปัญหาความยากจนในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร. (2563). การศึกษาแนวทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตเกษตรกรรายย่อยในจังหวัดสกลนคร. มุกดาหาร: วิทยาลัยชุมชนมุกดาหาร.

ศุภเจตน์ จันทร์สาส์น. (2555). สถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้ำทางรายได้ในประเทศไทย. วารสาร นักบริหาร, 32(1), 3-10.

สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย. (2546). สถานการณ์ความยากจนในประเทศไทย. สืบค้น 31 มีนาคม 2564, จาก http://www.tdri.or.th/poverty/report1.htm

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). การศึกษาสถานะความยากจนและความเหลื่อมล้ำทางสังคมในเขตภาคอีสาน. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2564). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 - 2570). กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 - 2570). กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2564). รายงานติดตามผลการดำเนินงานตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ประเทศไทย ปี 2563. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2564). รายงานสถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้ำของครัวเรือนในประเทศไทย ปี 2564. สืบค้น 15 กุมภาพันธ์ 2567 จาก https://www.nesdc.go.th/nesdb_en/main.php?filename=index.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). รายงานสถานการณ์เศรษฐกิจและสังคมไทย ปี 2565. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2565). รายงานสถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย พ.ศ. 2564. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. https://www.worldbank.org/en/home.

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอโพนนาแก้ว. (2565). ข้อมูลครัวเรือนยากจน. สืบค้น 14 มกราคม 2565 จาก https://district.cdd.go.th/phonnakaeo.

สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอโพนนาแก้ว. (2564). รายงานข้อมูลครัวเรือนยากจน ปี 2564. สกลนคร: สำนักงาน พัฒนาชุมชนอำเภอโพนนาแก้ว.

สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2022). แนวทางการแก้ไขปัญหาความยากจน. สืบค้น 23 กุมภาพันธ์ 2567 จาก https://www.nesdc.go.th/

สภาพัฒน์. (2565). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566-2570). กรุงเทพฯ: สำนักงาน คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2564). สถิติครัวเรือนยากจนและประชากรยากจน. สืบค้น 16 มีนาคม 2566, จาก https://www.nesdc.go.th/ewt_news.php?nid=7204&filename=index.

สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล. (2543). เศรษฐกิจพอเพียง: ทางสายกลางสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

อทิตยา ใจเตี้ย, ดารารัตน์ จำเกิด, ชฎาภรณ์ เสาร์เทพ และสามารถ ใจเตี้ย. (2562). ศักยภาพการพัฒนาคุณภาพชีวิตเด็กที่มีความต้องการพิเศษบนฐานการมีส่วนร่วมของชุมชนเขตเมือง กรณีศึกษาเทศบาลตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการ มทร. สุวรรณภูมิ (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 4(2), 249-259.

Alkire, S., & Foster, J. (2001). Counting the poor: A survey of methods and their applications. Washington, DC: World Bank.

Becker, G. S. (1964). Human capital: A theoretical and empirical analysis, with special reference to education. University of Chicago Press.

Besley, T., & Ghatak, M. (2001). Public goods and economic development. The American Economic Review, 91(4), 859-885.

Blau, P. M., & Duncan, O. D. (1967). The American occupational structure. Wiley.

Besley, T., & Ghatak, M. (2011). Can microfinance reduce poverty? Evidence from an Indian randomized experiment. Journal of Development Economics, 94(2), 220-235.

Capra, F., & Luisi, P. L. (2014). The systems view of life: A unifying vision. Cambridge University Press.

Costanza, R., & Daly, H. E. (1992). Natural capital and sustainable development. Conservation Biology, 6(1), 37-46.

Communist Party of China Central Committee and the State Council. (2021). Decision of the Central Committee of the Communist Party of China on Major Issues Concerning Winning the Battle against Poverty in the New Era. Beijing: Central Party School Press.

Creswell, J.W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approach (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage. Retrieved December 26, 2023 from https://www.academia.edu/57201640/Creswell_J_W_2014_Research_design_Qualitative_Quantitative_and_Mixed_Meth ods_Approaches_4th_ed_Thousand_Oaks_CA_Sage.

Chambers, R. (1997). Whose reality counts? Putting the first last. Intermediate Technology Publications.

Chinese Academy of Social Sciences. (2022). A Study on the Living Conditions and Needs of Farmers in Rural China. Beijing: Chinese Academy of Social Sciences.

Demirgüç-Kunt, A., & Klapper, L. (2012). Financial inclusion and growth: What do we know? Policy Research Working Papers, No. 6025, The World Bank, Washington, DC.

Frank, A. G. (1969). Latin America: Underdevelopment or revolution. Monthly Review Press.

Glewwe, P., Kremer, M., & Moulin, S. (2009). Education and economic growth: A review of the evidence. https://www.nber.org/system/files/working_papers/w17554/w17554.pdf

International Monetary Fund. (2021). A Study on the Impact of Economic Growth on Poverty Reduction.

Land, S. (2019). Class: A memoir of motherhood, hunger, and higher education. New York: HarperCollins.

Lewis, O. (1959). Five families: Mexican case studies in the culture of poverty. Basic Books.

Milanovic, B. (2016). The Haves and the Have-Nots: A Brief History of Inequality in America. Harvard University Press.

National Institute of Rural Development and Panchayati Raj. (2021). A Study on the Factors Influencing the Quality of Life of Farmers in India. Hyderabad: National Institute of Rural Development and Panchayati Raj.

Oxfam. (2022). Confronting inequality: Tackling the root causes of poverty and discrimination. Oxfam International.

Rostow, W. W. (1960). The stages of economic growth: A non-communist manifesto. Cambridge University Press.

Sen, A. (1981). Poverty and famines: An essay on entitlement and deprivation. Oxford: Clarendon Press.

Sen, A. (1999). Development as freedom. Oxford: Oxford University Press.

United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2020). A Study on the Role of Education in Poverty Reduction. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.

U.S. Department of Health and Human Services. (2022). The Belmont Report: Ethical Principles and Guidelines for the Protection of Human Subjects of Research. Retrieved 8 January 2024, from https://www.hhs.gov/ohrp/regulations-and-policy/belmont-report/index.html

World Bank. (2022). Poverty headcount ratio at national poverty line (% of population). Retrieved from https://irinagyurjinyan.wordpress.com/2022/04/12/%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BA-19/

World Bank. (2022). A Study on the Factors Influencing Poverty in Developing Countries. Washington, D.C.: World Bank.

Wallerstein, I. (1974). The modern world-system: Capitalist agriculture and the origins of the European world- economy in the sixteenth century. Academic Press.