การเก็บภาษีเงินได้จากกำไรจากธุรกิจภายใต้ข้อบทที่ 7 ของอนุสัญญาภาษีซ้อนฯ: กรณีศึกษาคดี NATWEST I

บทคัดย่อ

ตามพื้นฐานของอนุสัญญาภาษีซ้อนฯ ได้วางหลักการไว้ว่าหากมีสถานประกอบการถาวรตั้งอยู่ในรัฐแหล่งเงินได้ รัฐแหล่งเงินได้ย่อมมีสิทธิในการจัดเก็บภาษีจากกำไรที่วิสาหกิจได้รับผ่านสถานประกอบการถาวร คำถามที่ตามมาคือ กำไรที่พึงถือว่าเป็นของสถานประกอบการถาวรนั้นจะพึงพิจารณาอย่างไรภายใต้ข้อกำหนดตามบทบัญญัติในอนุสัญญาภาษีซ้อนฯ ในเรื่องนี้เป็นเรื่องที่บัญญัติในข้อบทเรื่องกำไรจากธุรกิจในข้อบทที่ 7 ตามอนุสัญญาภาษีซ้อนฯ ความเป็นมาของบทบัญญัติในเรื่องกำไรจากธุรกิจนั้นยาวนานเช่นเดียวกับข้อบทเรื่องสถานประกอบการถาวรซึ่งเมื่อพบว่ามีสถานประกอบการถาวรในประเทศแหล่งเงินได้แล้ว ผู้เสียภาษีกับเจ้าหน้าที่สรรพากรอาจจะเกิดข้อโต้แย้งกันในเรื่องการเก็บภาษีจากกำไรจากธุรกิจ ในบทความนี้เป็นเรื่องคดีพิพาทสำคัญที่เกิดในศาลประเทศสหรัฐอเมริกาในข้อโต้แย้งกันระหว่างผู้เสียภาษีกับเจ้าหน้าที่สรรพากรว่าดอกเบี้ยที่ผู้เสียภาษีจ่ายให้กับหน่วยอื่นภายในวิสาหกิจนั้นได้ถูกจัดเก็บภาษีตามหลัก “หน่วยทางภาษีที่แยกต่างหาก” หรือไม่ ซึ่งประเด็นสำคัญในการโต้แย้งนี้เป็นเรื่องหลักการที่พบอยู่ในข้อบทที่ 7 วรรคที่ 2 ซึ่งกำหนดว่า “...ให้ถือว่ากำไรเป็นของสถานประกอบการถาวรนั้นในส่วนที่พึงคาดหวังได้ว่าสถานประกอบการถาวรนั้นจะได้รับ ถ้าสถานประกอบการถาวรนั้นเป็นวิสาหกิจอันแยกต่างหาก...” ในการวินิจฉัยในคดีนี้ศาลประเทศสหรัฐอเมริกาให้เหตุผลในข้อวินิจฉัยถึงประเด็นดังกล่าว โดยยึดแนวทางการให้เหตุผลตามคำอธิบายต้นแบบของ OECD และให้การตัดสินว่ากฎหมายภายในของประเทศสหรัฐอเมริกาจะขัดหรือแย้งกับหลักการตามอนุสัญญาภาษีซ้อนฯ ที่ตกลงทำกับประเทศคู่สัญญาไม่ได้ ซึ่งคดีนี้ถือเป็นคดีสำคัญที่ถูกยกตัวอย่างเพื่อใช้ในการศึกษาเพื่อทำความเข้าใจในข้อบทเรื่องกำไรจากธุรกิจจนกระทั่งปัจจุบัน ทั้งนี้สำหรับประเทศไทยยังไม่มีแนวปฏิบัติจากกรมสรรพากรหรือพบแนวคำวินิจฉัยที่เกี่ยวข้องกับหลักในเรื่อง “หน่วยทางภาษีที่แยกต่างหาก” รวมทั้งแนวปฏิบัติของวิสาหกิจต่างประเทศที่ต้องเสียภาษีในประเทศไทยเมื่อมีสถานประกอบการถาวรอยู่ในประเทศไทยและต้องเสียภาษีเงินได้ตามข้อบทเรื่องกำไรจากธุรกิจภายใต้อนุสัญญาภาษีซ้อนฯ ซึ่งการศึกษาคดีภาษีระหว่างประเทศจะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อการบังคับใช้อนุสัญญาภาษีซ้อนฯ ประกอบกับกฎหมายภายในต่อไป