ปัญหาแรงงานบังคับกับมาตรการทางกฎหมายเพื่อลดผลกระทบต่อการส่งออกสินค้าประมงไปยังประเทศสหรัฐอเมริกา

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งศึกษาเกี่ยวกับปัญหาการค้ามนุษย์ด้านแรงงานบังคับในภาคประมงของประเทศไทยที่ส่งผลกระทบต่อการส่งออกสินค้าประมงไปยังประเทศสหรัฐอเมริกาในประเด็นต่าง ๆ ดังนี้ 1) การจัดระดับสถานการณ์การค้ามนุษย์ของประเทศไทยตามรายงานของ Trafficking in Person Report: TIP Report และ 2) การถูกประเทศสหรัฐอเมริกาตัดสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากร (Generalized System of Preferences: GSP) โดยทำการศึกษาจากบทบัญญัติแห่งอนุสัญญาแรงงานระหว่างประเทศและกฎหมายของสหรัฐอเมริกา ซึ่งจากการศึกษาในประเด็นต่าง ๆ พบว่า

(1) ในปี 2019 ประเทศไทยถูก TIP Report ประเมินให้อยู่ใน Tier 2 เนื่องจากรัฐบาลไม่ได้แสดงให้เห็นถึงความพยายามอย่างจริงจังและต่อเนื่องในการขจัดปัญหาการค้ามนุษย์ตามมาตรฐานขั้นต่ำ โดยกฎหมายแรงงานของประเทศไทยไม่อนุญาตให้แรงงานข้ามชาติจัดตั้งสหภาพแรงงาน และประเทศไทยยังไม่มีมาตรการทางกฎหมายที่เหมาะสมและเพียงพอต่อการคุ้มครองแรงงานประมงในเรื่องการทำสัญญาจ้าง

(2) ประเทศไทยถูกประเทศสหรัฐอเมริกาตัดสิทธิพิเศษทางภาษีศุลกากร หรือสิทธิ GSP เนื่องจากประเทศไทยไม่มีกฎหมายคุ้มครองแรงงานให้มีสิทธิในการจัดตั้งสมาคมและคุ้มครองสิทธิในการรวมกลุ่มจัดการและต่อรองร่วมกันในมาตรฐานที่เป็นที่ยอมรับระดับสากล จึงทำให้ประเทศไทยขาดคุณสมบัติที่จะได้รับการพิจารณาสิทธิ GSP

จากการศึกษาพบว่า ปัญหาที่ทำให้ประเทศไทยถูก TIP Report ประเมินให้อยู่ใน Tier 2 และถูกประเทศสหรัฐอเมริกาตัดสิทธิ GSP เกิดจากกฎหมายไทยที่บังคับใช้อยู่ในปัจจุบันยังไม่สอดคล้องกับอนุสัญญาแรงงานระหว่างประเทศ ดังนั้น บทความนี้จึงทำการศึกษาเปรียบเทียบกับกฎหมายของสหรัฐอเมริกาและอนุสัญญาองค์การแรงงานระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองแรงงานประมง ซึ่งจากการศึกษาพบว่า เพื่อเป็นการป้องกันผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับระบบเศรษฐกิจของประเทศไทย จึงจำเป็นต้องให้สัตยาบันในอนุสัญญาฉบับที่ 87 ว่าด้วยเสรีภาพในการสมาคมและการคุ้มครองสิทธิในการรวมตัวและอนุสัญญาฉบับที่ 98 ว่าด้วยสิทธิในการรวมตัวและการร่วมเจรจาต่อรอง รวมถึงดำเนินการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติแรงงานสัมพันธ์ พ.ศ. 2518 พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงานในงานประมง พ.ศ. 2562 กฎกระทรวงคุ้มครองแรงงานในงานประมงทะเล พ.ศ. 2557 ร่างพระราชบัญญัติป้องกันและขจัดปัญหาแรงงานบังคับ พ.ศ. … ซึ่งการดำเนินการดังกล่าวไม่เพียงแต่เป็นการป้องกันผลกระทบที่จะเกิดขึ้น กับระบบเศรษฐกิจของประเทศ แต่เพื่อเป็นการยกระดับสถานการณ์แรงงานบังคับของประเทศไทยและเพื่อให้ประเทศสหรัฐอเมริกาพิจารณาให้สิทธิ GSP ประเทศไทยอีกครั้ง