ปัญหาการคุ้มครองสิทธิของบุคคลเพศกำกวม ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาประวัติความเป็นมา แนวคิด และทฤษฎีเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิของบุคคลเพศกำกวม (2) ศึกษามาตรการทางกฎหมายที่เกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิของบุคคลเพศกำกวมตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และกฎหมายอื่นของไทย เปรียบเทียบกับการคุ้มครองสิทธิของบุคคลเพศกำกวมตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายอื่นของต่างประเทศ (3) วิเคราะห์ปัญหาทางกฎหมาย และอุปสรรคต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองสิทธิของบุคคลเพศกำกวมตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 (4) เสนอแนะแนวทางแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองสิทธิของบุคคลเพศกำกวม

               บทความนี้เป็นวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งใช้วิธีศึกษาวิจัยเอกสารด้วยวิธีการศึกษาค้นคว้า และรวบรวมเอกสาร ทั้งเอกสารภาษาไทยและภาษาต่างประเทศ หนังสือ วิทยานิพนธ์ วารสาร บทบัญญัติของกฎหมาย บทความ คำพิพากษาของศาลฎีกา คำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ และคำพิพากษาของศาลในต่างประเทศ เอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งข้อมูลจากอินเตอร์เน็ตทั้งของประเทศไทยและต่างประเทศ

               ผลการศึกษาพบว่า มีปัญหาทางกฎหมาย 4 ประการ คือ (1) ปัญหาเกี่ยวกับการบัญญัติหลักการห้ามเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมด้วยเหตุแห่งเพศ ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ไม่ครอบคลุมถึงเพศสภาพ (2) ปัญหาเกี่ยวกับการที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และกฎหมายที่เกี่ยวข้องไม่มีบทบัญญัติให้รัฐมีหน้าที่รับรองและคุ้มครองสิทธิของบุคคลที่มีเพศกำกวม (3) ปัญหาเกี่ยวกับการที่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และกฎหมายที่เกี่ยวข้องไม่มีบทบัญญัติรับรองสิทธิในชีวิตและร่างกายของบุคคลที่มีภาวะเพศกำกวม และ (4) ปัญหาเกี่ยวกับการที่รัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2560 และกฎหมายที่เกี่ยวข้องไม่มีบทบัญญัติรับรองสิทธิการก่อตั้งครอบครัวของบุคคลเพศกำกวม ในการศึกษานี้จึงมีข้อเสนอแนะให้แก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560

และกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ในประเด็นต่อไปนี้ (1) แก้ไขรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 เพื่อวางหลักการห้ามเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมด้วยเหตุแห่งเพศให้ครอบคลุมถึงบุคคลเพศกำกวม (2) เพิ่มเติมบทบัญญัติในพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ. 2534 เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์ในการชะลอการระบุเพศของบุคคลที่เกิดมามีภาวะเพศกำกวม (3) เพิ่มเติมบทบัญญัติในพระราชบัญญัติคำนำหน้านามหญิง พ.ศ. 2551 เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์ในการเปลี่ยนคำนำหน้านามของบุคคลเพศกำกวมโดยไม่จำต้องมีการผ่าตัดร่วมด้วย (4) แก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1448 เพื่อรับรองและคุ้มครองสิทธิการก่อตั้งครอบครัวของบุคคลเพศกำกวม