ความรับผิดชอบของธนาคารกรณีการหลอกลวงให้ทำธุรกรรมทางการเงินออนไลน์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรับผิดชอบของธนาคารกรณีการหลอกลวงให้ทำธุรกรรมทางการเงินออนไลน์ โดยประเด็นปัญหาทางกฎหมายเกิดจากอาชญากรรมทางเทคโนโลยีที่สร้างความเสียหายทางการเงินแก่ประเทศไทยเป็นมูลค่ามหาศาล และรูปแบบอาชญากรรมที่เกิดขึ้นเกี่ยวข้องโดยตรงกับความเสียหายทางการเงินที่อยู่ในความรับผิดชอบของธนาคาร ผลการศึกษาพบว่า ภัยทางการเงินแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ประเภทแรก การสวมรอยทำธุรกรรมแทนผู้ใช้บริการทางการเงิน (Unauthorized Payment Fraud) และประเภทที่สอง การหลอกลวงให้ผู้ใช้บริการทางการเงินทำธุรกรรมด้วยตนเองโดยความสมัครใจ (Authorized Payment Fraud) สำหรับภัยทางการเงินประเภทแรก จากแนวคำพิพากษาของศาลชี้ว่า ความแตกต่างของ “ความรับผิดชอบของธนาคาร” กรณีมิจฉาชีพสวมรอยทำธุรกรรมแทนผู้ใช้บริการทางการเงินใน “แอปพลิเคชันบัญชีเงินฝาก” กับกรณีสวมรอยทำธุรกรรมจาก “แอปพลิเคชันบัตรเครดิต” คือ กรณีสวมรอยทำธุรกรรมในแอปพลิเคชันบัญชีเงินฝากเจ้าของบัญชีและธนาคารต้องร่วมกันรับผิดชอบคนละครึ่ง ส่วนกรณีสวมรอยทำธุรกรรมจากแอปพลิเคชันบัตรเครดิตเป็นความรับผิดชอบของธนาคารแต่เพียงผู้เดียวต่อความเสียหายทั้งหมด ส่วนภัยทางการเงินประเภทที่สองยังไม่มีแนวคำพิพากษาที่วินิจฉัยในประเด็นความรับผิดชอบของธนาคาร แต่ได้มีการประกาศใช้พระราชกำหนดมาตรการป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566 มาเพื่อแก้ปัญหาอย่างฉุกเฉินเร่งด่วน โดยมุ่งคุ้มครองประชาชนผู้สุจริตซึ่งถูกหลอกลวงจนสูญเสียไปซึ่งทรัพย์สิน ผ่านโทรศัพท์หรือวิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ และในพระราชกำหนดที่ได้แก้ไขเพิ่มเติมใหม่ล่าสุดในปี พ.ศ. 2568 ได้มีการวางหลักให้สถาบันการเงินร่วมรับผิดชอบในความเสียหายที่เกิดจากอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (Shared Responsibility)