THE DEVELOPMENT AND DYNAMICS OF COMMUNITY-BASED TOURISM AS SOCIAL ENTERPRISE IN THAILAND
Main Article Content
Abstract
This qualitative research study explores the development and dynamics of community-based tourism (CBT) as social enterprise (SE) in Thailand. Utilizing documentary research, the study analyzes 40 relevant publications and conducts in-depth interviews with 10 key stakeholders, including policymakers and executives from CBT models certified as social enterprises in Thailand. Data analysis employs documentary or content analysis techniques. The research findings indicate that the development of community-based tourism as social enterprise (CBT-SE) in Thailand can be divided into four phases:
Phase 1 (BE 2512-2534): Emergence of the social enterprise concept, particularly in royal-initiated projects, driven by the monarchy and influential community leaders. It focused on addressing poverty and drug issues.
Phase 2 (BE 2535-2544): Utilization of tourism as a tool for community development, led by non-profit organizations. The primary driving force was the global environmental crisis, leading to the formation of community-based tourism after the economic crisis, with state organizations and the Tourism Authority of Thailand (TAT) playing a major role.
Phase 3 (BE 2544-2554): Focuses on institutionalizing CBT and promoting SE nationwide, with academia significantly contributing to CBT knowledge, driven by social responsibility concepts.
Phase 4 (BE 2556-present): Emphasizes the enhancement of sustainable CBT standards, with collaboration among the Office of Social Enterprise Promotion Thailand (OSEP), the Tourism Authority of Thailand, the Department of Tourism Ministry of Tourism and Sports, Designated Areas for Sustainable Tourism Administration (Public Organization), local government organizations, and CBT initiatives have collectively developed Thailand's first recognized community-based tourism as social enterprise (CBT-SE).
A success attributed to clear government policies, legislative support for social enterprise, and strong partnerships among public, private, and civil society sectors in line with Sustainable Development Goals (SDGs) and the current National Economic and Social Development Plan.
Article Details

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของคณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้ ไม่ใช่ความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้จัดทำ บรรณาธิการ กองบรรณาธิการ และคณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี ความรับผิดชอบด้านเนื้อหาและการตรวจร่างบทความแต่ละเรื่องเป็นความคิดเห็นของผู้เขียนบทความแต่ละท่าน
References
กรมการท่องเที่ยว. (2558). มาตรฐานโฮมสเตย์ไทย. กรุงเทพฯ: กรมการท่องเที่ยว กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา.
กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2561). แผนปฏิบัติการขับเคลื่อนการพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชนอย่างยั่งยืนและสร้างสรรค์ พ.ศ. 2561- 2565. กรุงเทพฯ: กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา.
กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2562). โครงการส่งเสริมเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน. สืบค้น 15 มกราคม 2567, จาก https://www.mots.go.th/download/Research/ProjectToPromoteSustainableTourism.pdf.
กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2566). รายงานผลสัมฤทธิ์ของแผนปฏิบัติราชการ ระยะ 3 ปี (พ.ศ. 2563 – 2565). สืบค้น 15 มกราคม 2566, จาก https://secretary.mots.go.th/category/60.
คณะกรรมการนโยบายการท่องเที่ยวแห่งชาติ. (2566). แผนพัฒนาการท่องเที่ยวแห่งชาติ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2566-2570). สืบค้น 31 กันยายน 2566, จาก https://secretary.mots.go.th/more_news.php?cid=60.
คณะกรรมการศึกษาและจัดทำรายงานเรื่องวิสาหกิจเพื่อสังคมพร้อมร่างกฎหมาย สภาปฏิรูปแห่งชาติ. (2558). รายงานการศึกษาวิจัยประกอบร่างกฎหมายว่าด้วยวิสาหกิจเพื่อสังคม (Social Enterprise). สืบค้น 5 พฤศจิกายน 2562, จาก library2.parliament.go.th›giventake›content_nrc2557.
คณะทำงานการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและประชารัฐ. (2559). สานพลังประชารัฐ. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
จรัญยา แดงน้อย, ปณต ประคองทรัพย์, นิทัศน์ บุญ ไพศาลสถิตย์, ปารีณา ประยุกต์วงศ์, ธนาวุฒิ ศุภางคะรัตน์ และพรนับพัน วงศ์ตระกูล. (2563). แนวทางการพัฒนากิจการเพื่อสังคมการท่องเที่ยวโดยชุมชนในประเทศไทยในรูปแบบองค์กรจัดการจุดหมายปลายทาง. สืบค้น 28 ตุลาคม 2566, จาก http://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:177644.
ชนัฐนันท์ ม่วงวิเชียร. (2561). กิจการเพื่อสังคมกับบทบาทภาคส่วนที่สามเพื่อการพัฒนาสังคมอย่างยั่งยืน กรณี คุณมีชัย วีระไวทยะ. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์, มหาวิทยาลัยรังสิต.
ชัญญภัทร บุนนาค. (2559). แนวความคิดการสร้างธุรกิจกิจการเพื่อสังคม (Social Enterprise) ในประเทศไทย. สารนิพนธ์ปริญญาการจัดการมหาบัณฑิต วิทยาลัยการจัดการ, มหาวิทยาลัยมหิดล.
ชัญญา ปัญญากำพล. (2563) กิจการเพื่อสังคมในประเทศไทย : บทเรียนจากอดีตและแนวทางสำหรับอนาคต. กรุงเทพฯ: มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์.
นันทกานต์ สมบัติสวัสดิ์. (2559). แนวคิดเรื่องธุรกิจเพื่อสังคมของมูฮัมหมัด ยูนุส. วารสารปณิธาน, 12(1), 1-16.
ประพิน นุชเปี่ยม, ติญทรรศน์ ประทีปพรณรงค์ และบงกช เจนจรัสสกุล. (2561). วิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทย: ข้อสังเกตบางประการต่อ ร่างพระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม. Journal of Thai Ombudsman, 1(1), 109-141.
พจนา สวนศรี. (2560ก). การท่องเที่ยวโดยชุมชนรายงานภาวะเศรษฐกิจท่องเที่ยว. กรุงเทพฯ: สำนักงานปลัดกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา.
พจนา สวนศรี. (2560ข). ทิศทางการท่องเที่ยวโดยชุมชนในบริบทการท่องเที่ยวโลก ประสบการณ์จากต่างแดน. กลุ่มวิจัยและพัฒนานวัตกรรมด้านการท่องเที่ยวและกีฬา กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา.
มณีรัตน์ จันทร์หนิ้ว. (2564). การพัฒนากรอบแนวคิดทางกฎหมายเพื่อส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทย. วิทยานิพนธ์นิติศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต, สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2564). มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์. กรุงเทพฯ: กรุงเทพฯ (1984).
วธู โรจนวงศ์. (2559). การพัฒนาโมเดลสนับสนุนการดำเนินกิจการเพื่อสังคมในประเทศไทย. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วันรัชม์ พิรุณจินดา. (2559). ปัญหาเกี่ยวกับการจัดตั้งวิสาหกิจเพื่อสังคมในรูปแบบบริษัทจำกัด. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) (2562). พระราชบัญญัติส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม พ.ศ. 2562. (2562, 22 พฤษภาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 136 ตอนที่ 67 ก. หน้า 32-56. กรุงเทพฯ: สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.)
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2566). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ.2566-2570). ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 139 ตอนพิเศษ 258 ง. หน้า 1-143. กรุงเทพฯ: สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
สำนักนายกรัฐมนตรี. (2554). ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคมแห่งชาติ พ.ศ. 2554. (2554, 18 พฤษภาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 128 ตอนที่ 55 ง. หน้า 1-4. กรุงเทพฯ: สำนักนายกรัฐมนตรี.
สำนักเลขาธิการรัฐมนตรี. (2561). ประกาศเรื่อง ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ.2561-2580). (2561, 13 ตุลาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่มที่ 135 ตอน 82 ก. กรุงเทพฯ: สำนักเลขาธิการรัฐมนตรี.