การวิเคราะห์ความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์กับวิถีชีวิตคนไทยกับแนวคิดสัญวิทยา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการฉบับนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์ความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์กับวิถีชีวิตคนไทยโดยใช้แนวคิดสัญวิทยาที่ปรากฏอยู่ในวิถีชีวิตของคนไทย ได้แก่ ศิลปะและวัฒนธรรมไทย พิธีกรรมต่าง ๆ ที่เชื่อมโยงกับศาสนาที่มีผลต่อการตัดสินในชีวิตประจำวัน เช่น การหาฤกษ์ยาม การทำบุญเสริมดวง การสวดมนต์ข้ามปี  การบูชาพระประจำวันเกิด เป็นต้น  โหราศาสตร์ไม่ได้เป็นเพียงศาสตร์การพยากรณ์เท่านั้นแต่เป็น "ระบบสื่อความหมายที่อิงกับวัฒนธรรม" (Cultural sign system)  ดังนั้น การเข้าใจโหราศาสตร์ผ่านสัญญะศาสตร์ จะช่วยทำให้เข้าใจว่า ดวงดาว ราศี และเรือนภพ นั้นคือ “ภาษา” ของความเชื่อ ซึ่งสะท้อนโครงสร้างทางสังคม อัตลักษณ์ และอุดมการณ์ในแต่ละยุคสมัย  โหราศาสตร์ไทย (Thai Astrology) ถือเป็นศาสตร์ที่ใช้พยากรณ์อนาคตโดยอาศัยสถิติและการโคจรของดาวบนท้องฟ้า ซึ่งเชื่อมโยงกับระบบของ สัญญะ (Semiotic system) อันสะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์และจักรวาลผ่านการสื่อความหมายของดวงดาว เวลา และเหตุการณ์ในชีวิตประจำวัน โดยอธิบายผ่านสัญลักษณ์ต่าง ๆ ได้แก่ ราศี ดาวเคราะห์ ธาตุ และเรือนชะตา  นอกจากนี้ โหราศาสตร์ไทยยังมีอิทธิพลและบทบาทในงานศิลปะและวัฒนธรรมไทย ทั้งภาพวาด และงานแกะสลักที่แสดงถึงดวงดาวและจักรราศี รวมถึงการใช้สัญลักษณ์ทางโหราศาสตร์ในเรื่องเล่าต่าง ๆ จึงอาจกล่าวได้ว่าโหราศาสตร์ไทยได้รับการยอมรับในสังคมไทย ทั้งในแง่ของชีวิตประจำวัน ด้านการเมืองและสังคม โหราศาสตร์ไทยเป็นมรดกทางภูมิปัญญาที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตและความเชื่อของคนไทยอย่างลึกซึ้ง และยังคงมีอิทธิพลอย่างต่อเนื่องแม้สังคมจะมีการเปลี่ยนผ่านไปเป็นสังคมแบบดิจิทัลแล้วก็ตาม