รูปแบบการเสริมสร้างสุขภาพจิตตามหลักสติปัฏฐาน 4 เพื่อลดความเครียด ในการดำเนินชีวิตในสถานการณ์ปัจจุบันของประชาชนในจังหวัดนครปฐม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับองค์ประกอบของการเสริมสร้างสุขภาพจิตตามหลักสติปัฏฐาน 4 เพื่อลดความเครียด 2) พัฒนารูปแบบการเสริมสร้างสุขภาพจิตตามหลักสติปัฏฐาน 4 เพื่อลดความเครียด และ 3) ทดลองใช้รูปแบบดังกล่าวในสถานการณ์ปัจจุบันของประชาชนในจังหวัดนครปฐม การวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบผสม (Mixed Methods) โดยมีกลุ่มตัวอย่างจำนวน 400 คน และกลุ่มทดลองจำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบประเมินความเครียด และแบบประเมินสุขภาพจิตอาร์คิว วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่สอง (CFA) ค่าความถี่ ร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบ Paired Sample t-test

        ผลการวิจัยพบว่า (1) ผลการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันอันดับที่สองแสดงให้เห็นว่ารูปแบบที่พัฒนาขึ้นมีความสอดคล้องกลมกลืนกับข้อมูลเชิงประจักษ์ โดยดัชนีต่าง ๆ อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม (P = 0.101, SRSEA, RMR และ SRMR < 0.05, GFI, AGFI, NFI และ NNFI > 0.95) (2) รูปแบบการเสริมสร้างสุขภาพจิตที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย 3 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ “พลังอึด” (การเสริมสร้างความเข้มแข็งภายในใจ ความสงบ ความสามารถในการควบคุมตนเอง และความมั่นใจในการเผชิญปัญหา) “พลังฮึด” (การสร้างกำลังใจจากมุมมองเชิงบวกและแรงสนับสนุนจากสิ่งแวดล้อม) และ “พลังสู้” (การฝึกสติ การเปลี่ยนมุมมอง การค้นหาทางใหม่ การตั้งเป้าหมาย และการประเมินผลสำเร็จ) ซึ่งเป็นการบูรณาการแนวคิดด้านสุขภาพจิตกับหลักสติปัฏฐาน 4 อย่างเป็นระบบ (3) ผลการทดลองใช้รูปแบบพบว่ามีประสิทธิภาพในการลดความเครียดและเพิ่มพลังสุขภาพจิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติภายหลังการฝึก 1 สัปดาห์ โดยระดับความเครียดลดลงจาก 34.23 เป็น 31.97 (t = 3.77, P < 0.01) และพลังสุขภาพจิตเพิ่มขึ้นจาก 55.37 เป็น 63.60 (t = 10.40, P < 0.01)