การสื่อสารสาธารณะทางการเมืองเชิงจิตวิญญาณ: กรณีศึกษา NEO PROTEST ของสมณะโพธิรักษ์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบ วิธีการ และกระบวนการสื่อสารสาธารณะทางการเมืองของสมณะโพธิรักษ์ ผ่านกรณีศึกษา NEO PROTEST ซึ่งเป็นขบวนการเคลื่อนไหวที่ดำเนินไปภายใต้กรอบแนวคิดเรื่อง “ธรรมะ-ประชาธิปไตย” และมุ่งเน้นการเปลี่ยนแปลงในระดับจิตใจมากกว่าการเผชิญหน้าในระดับโครงสร้าง โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการวิเคราะห์เอกสารและสื่อธรรมะ
ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการสื่อสารของสมณะโพธิรักษ์ไม่ได้เป็นเพียงการถ่ายทอดข้อมูลหรือข้อเรียกร้องทางการเมือง แต่เป็นการสื่อสารอุดมการณ์ผ่านพฤติกรรม คำพูด การดำรงตน และสัญลักษณ์ทางศีลธรรม โดยใช้พื้นที่ชุมนุมเป็นพื้นที่แห่งการปฏิบัติธรรม และเน้นการมีส่วนร่วมที่สงบ เรียบง่าย ปราศจากความรุนแรง ผู้รับสารจึงมิใช่เพียงผู้ฟังหรือผู้ชม แต่เป็น “มนุษย์ที่พร้อมตื่นรู้” ซึ่งสามารถเปลี่ยนแปลงจากภายในตนเองได้
การวิเคราะห์โดยใช้แนวคิด SMCR Model ของ Berlo แนวคิด Public Sphere ของ Habermas และแนวคิดขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมใหม่ (New Social Movement) ทำให้เห็นว่าการเมืองแนวใหม่นี้มีนัยทางจริยธรรมและจิตวิญญาณที่สามารถเป็นทางเลือก ให้แก่การเมืองกระแสหลักได้อย่างสร้างสรรค์ งานวิจัยนี้ยังเสนอแนวทางสำหรับนโยบายสาธารณะ การศึกษา และการสร้างพื้นที่สาธารณะแห่งคุณธรรมในสังคมไทย
Article Details
เอกสารอ้างอิง
จันทรา เฮงสมบูรณ์. (2556). การศึกษาเปรียบเทียบทัศนะและหลักปฏิบัติเรื่องพุทธสันติวิธีกับอารยะขัดขืนของชุมชนสันติอโศก [วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหิดล]. วารสารมนุษยศาสตร์, 20(2), กรกฎาคม–ธันวาคม 2556. สืบค้นจาก ThaiJo.
นัสเซอร์ ยีหมะ. (2561). สันติวิธีเชิงรุก: กรณีศึกษาเครือข่ายนักศึกษาประชาชนปฏิรูประเทศไทย (คปท.) [วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยรังสิต].
ภูวมินทร์ วาดเขียน และคณะ. (2564). บทบาทและสำนักสันติอโศกในการเคลื่อนไหวทางสังคม. วารสารสังคมศาสตร์และมนุษยวิทยาเชิงพุทธ.
วสุชน รักษ์ประชาไท. (2564). สันติอโศก: ความคิดทางการเมืองและการระบุปัญหาในสมัยรัฐบาลทักษิณ [วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนเรศวร].
วุฒิชัย ตาลเพชร. (2564). รูปแบบการสื่อสารอุดมการณ์ทางการเมืองของสังคมชาวอโศก [วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา].
สมณะโพธิรักษ์. (2552). การเมืองบุญนิยม. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ชุมชนสันติอโศก.
สมณะโพธิรักษ์. (2555). สัจจะชีวิตของสมณะโพธิรักษ์ ภาค 3: ชาวอโศกเพื่อมวลมนุษยชาติ. กรุงเทพมหานคร: บริทอุษาการพิมพ์.
สุริยะใส กตะศิลา. (2559). อุดมการณ์ทางการเมืองของมวลมหาชนในวิกฤติประชาธิปไตย. สืบค้นจาก https://so04.tci-thaijo.org/index.php/jsd/article/view/70176
อภิชัย พันธเสน. (2565). ภาวะผู้นำใต้บริบทนวัตกรรมสังคม. นนทบุรี: เอส.เอส.พริ้นติ้ง แอนด์ ดีไซน์ จำกัด.
Berlo, D. K. (1960). The process of communication: An introduction to theory and practice. New York, NY: Holt, Rinehart and Winston.
Habermas, J. (1989). The structural transformation of the public sphere: An inquiry into a category of bourgeois society. Cambridge, MA: MIT Press.
Melucci, A. (1996). Challenging codes: Collective action in the information age. Cambridge: Cambridge University Press.
Tarrow, S. (2011). Power in movement: Social movements and contentious politics (3rd ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
Touraine, A. (1985). An introduction to the study of social movements. Social Research, 52(4), 749–787.
