เครือข่ายกสิกรรมธรรมชาติกับโคกหนองนาและธนาคารน้ำ เพื่อเกษตรยั่งยืนในจังหวัดสุรินทร์

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์คือ 1) เพื่อวิเคราะห์ปัญหาเกษตรยั่งยืนในมิติของโคกหนองนาของเครือข่ายกสิกรรมธรรมชาติ จังหวัดสุรินทร์ 2) เพื่อศึกษาการจัดการธนาคารน้ำของเครือข่ายกสิกรรมธรรมชาติ จังหวัดสุรินทร์ และ 3) เพื่อศึกษาผลกระทบจากการจัดการธนาคารน้ำผ่านโคกหนองนา เครือข่ายกสิกรรมธรรมชาติ จังหวัดสุรินทร์ โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกจำนวนผู้ให้ข้อมูลสำคัญทั้งสิ้น 20 คน 2 รูป โดยแบ่งออกเป็น 4 กลุ่มได้แก่ เกษตรกรที่ได้เข้าร่วมโครงการโคกหนองนา , แกนนำเครือข่ายกสิกรรมธรรมชาติ จังหวัดสุรินทร์ ผู้นำชุมชน และผู้บริหารท้องถิ่น และ พระสงฆ์ซึ่งเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณของเครือข่าย แนวคิดที่ใช้เป็นกรอบในการศึกษาได้แก่ 1) ทฤษฎีเกษตรกรรมยั่งยืน 2) ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง  3) ทฤษฎีธนาคารน้ำ 4) ทฤษฎีเครือข่ายทางสังคม และ 5) แนวคิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน ผลการศึกษาจากการลงพื้นที่และเก็บข้อมูลในจังหวัดสุรินทร์สะท้อนให้เห็นว่า การดำเนินโครงการโคกหนองนาและธนาคารน้ำใต้ดินมิได้เป็นเพียงนวัตกรรมเชิงเทคนิคของการจัดการน้ำและพื้นที่เกษตรเท่านั้น หากแต่เป็นการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างของระบบชีวิต การผลิต และความสัมพันธ์ทางสังคมของชุมชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ที่เคยประสบปัญหาภัยแล้งความยากจนและการพึ่งพิงระบบเศรษฐกิจภายนอกอย่างเปราะบาง งานวิจัยนี้ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม จำนวนรวม 20 คน 2 รูป ใน 4 กลุ่มได้แก่ 1) เกษตรกรผู้เข้าร่วมโครงการโคก หนอง นา 2) แกนนำของเครือข่ายกสิกรรมธรรมชาติ จังหวัดสุรินทร์ 3) ผู้นำชุมชนและผู้นำท้องถิ่น และ 4) พระสงฆ์ผู้นำทางความคิดและจิตวิญญาณ ในการอภิปรายผลครั้งนี้สามารถพิจารณาได้ในสามมิติหลัก ได้แก่ มิติทางนิเวศเศรษฐกิจ มิติของการจัดการองค์ความรู้ในชุมชน และมิติของการจัดการเครือข่ายสังคมเพื่อความยั่งยืน ความเชื่อมโยงระหว่าง โคกหนองนาในมิติของเกษตรกรรมยั่งยืน ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกับการจัดการธนาคารน้ำ  พลังของเครือข่ายทางสังคมในการขับเคลื่อนธนาคารน้ำและโคกหนองนาในจังหวัดสุรินทร์ และ โคกหนองนา ธนาคารน้ำและเป้าหมายของการพัฒนาที่ยั่งยืน