ปฏิรูปการเมืองไทย: โอกาสและความท้าทาย

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัย เรื่อง การวิเคราะห์ปัญหา ประเมินผล และข้อเสนอเชิงนโยบายในการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง : กรณีศึกษาสำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง ฉบับนี้มุ่งวิเคราะห์บทบาท หน้าที่ และกลไกการดำเนินงานของสำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง (สำนักงาน ป.ย.ป.) ในฐานะกลไกรัฐที่ได้รับมอบหมายภารกิจเชิงยุทธศาสตร์ในการประสาน สนับสนุน และติดตามการดำเนินนโยบายภายใต้กรอบยุทธศาสตร์ชาติและแผนการปฏิรูปประเทศ ซึ่งเจาะจงการศึกษาในประเด็นการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง มีวัตถุประสงค์(1) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ปัญหาและอุปสรรคจากการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง ผ่านบทบาทและผลงานของสำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง (สำนักงาน ป.ย.ป.) (2) เพื่อศึกษาและประเมินผลการดำเนินงานของสำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง (สำนักงาน ป.ย.ป.) ในกระบวนการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง (3) เพื่อจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายเกี่ยวกับแนวทางการดำเนินงานปฏิรูปประเทศด้านการเมือง

ผลการศึกษา พบว่า สำนักงาน ป.ย.ป. แม้มีบทบาทสำคัญในการรวบรวม วิเคราะห์ และเสนอแนะแนวนโยบาย รวมถึงการเชื่อมโยงระหว่างระดับนโยบายและระดับปฏิบัติ แต่กลับขาดอำนาจหน้าที่ในการสั่งการหรือบังคับใช้เชิงบริหาร ส่งผลให้ข้อเสนอเชิงนโยบายจำนวนมากไม่สามารถนำไปสู่การปฏิบัติได้อย่างแท้จริง และข้อค้นพบนี้สะท้อนถึงความจำเป็นในการเสริมสร้างอำนาจเชิงนโยบายแก่สำนักงาน ป.ย.ป.
ในลักษณะของอำนาจในการเสนอแนวทาง จัดสรรทรัพยากร ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผลการดำเนินงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการปฏิรูปอย่างเป็นระบบ พร้อมทั้งเสนอให้ตรากฎหมายเฉพาะเพื่อจัดตั้งสำนักงานให้มีฐานะที่มั่นคงในเชิงสถาบัน นอกจากนี้ การสร้างกลไกการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในลักษณะที่เป็นรูปธรรมและยั่งยืน ถือเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่จะช่วยเสริมสร้างความชอบธรรม ความโปร่งใส และความต่อเนื่องของกระบวนการปฏิรูปประเทศอย่างแท้จริง งานวิจัยนี้จึงไม่เพียงสะท้อนข้อจำกัดเชิงโครงสร้างขององค์กรภาครัฐ แต่ยังนำเสนอแนวทางปรับปรุงกลไกรัฐไทยให้สามารถขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงเชิงนโยบายได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืนในระยะยาว