การเปลี่ยนแปลงสังคมภาคเกษตรกับเส้นทางสู่ความยากจนข้ามรุ่น: กรณีศึกษาครัวเรือนเกษตรกรจังหวัดอำนาจเจริญ
DOI:
https://doi.org/10.61462/cujss.v55i1.3926คำสำคัญ:
ความยากจนข้ามรุ่น, เกษตรกร, การเปลี่ยนแปลงสังคมภาคเกษตรบทคัดย่อ
เกษตรกรถูกระบุว่าเป็นกลุ่มอาชีพที่ประสบปัญหาความยากจนมากที่สุดในประเทศไทย โดยเฉพาะครัวเรือนในชนบทซึ่งมีรายได้น้อย บทความนี้วิเคราะห์การเลื่อนชั้นของเกษตรกรในสังคมชนบทผ่านกรณีศึกษาครัวเรือนเกษตรกร โดยการถกเถียงกับแนวคิดการเปลี่ยนแปลงสังคมภาคเกษตรที่ส่งผลต่อการเลื่อนชั้นทางสังคมและความยากจนข้ามรุ่น พบว่าครัวเรือนยากจนมีความพยายามในการยกระดับฐานะทางสังคมให้มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ทว่าแต่ละครัวเรือนก็มีข้อจำกัดและเงื่อนไขในการเลื่อนชั้นทางสังคมที่แตกต่างกันท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงสังคมภาคเกษตรที่โอกาส ทรัพยากร และเงินทุน รวมถึงช่องทางการศึกษาของบุตรหลานเป็นเงื่อนไขในการตัดสินใจด้านการพัฒนาครัวเรือน นอกจากปัจจัยส่วนบุคคลแล้ว ปัจจัยเชิงโครงสร้างมีความสำคัญต่อการวิเคราะห์ผลกระทบต่อความยากจนของเกษตรกร และปัญหาด้านการผลิตซ้ำนโยบายที่ส่งผลให้เกิดความยากจนมักจะไม่ได้รับความสนใจในการเป็นข้อถกเถียงในเชิงนโยบาย
Downloads
References
Alisa Hasamoh. 2023. "Disaster Laws and Policies, Suppressing Intergenerational Transmission of Women in Small-Scale Fishing in Patani." King Prajadhipok's Institute Journal 21 (2): 104-139. (in Thai)
Anan Ganjanapan. 2011. "Chonnabot Isan Prub Khrongsang Chowban Prub Arai [Rural Areas in the Northeast Are Restructuring. What Are the Villagers Adjusting?]." Journal of Liberal Arts, Ubon Ratchathani University Special Edition (1): 5-40. (in Thai)
Ananchanok Sakontawat. 2012. “Phonlawat Khong Kwam Yakjon: Koranee Suksa Kruaruen Chawna Nai Puentee Khet Chonnabot Paktawanookchiangnua Lae Phak Klang Khong Thai” [Poverty Dynamics: A Case of Rural Farmer's Household in Northeastern and Central Thailand]. Bangkok: Knowledge Network Institute of Thailand. (in Thai)
Attachak Satayanuruk. 2016. Luem Ta A Pak Chak 'Chao Na' Soo 'Phu Prakop Kan' [Rising to Prosperity, from 'Farmers' to 'Entrepreneurs']. Bangkok: Matichon. (in Thai)
Bank of Thailand. n.d. "Ni Khruaruean Thai Wikrit Khae Nai Thammai Mai Khuan Mong Kham [Thai Household Debt: How Critical is It and Why Shouldn't It Be Overlooked?]." https://projects.pier.or.th/household-debt. (in Thai)
Bird, Kate, and Kate Higgins. 2011. "Stopping the Intergenerational Transmission of Poverty: Research Highlights and Policy Recommendations." Chronic Poverty Research Centre Working Paper No. 214. London: Chronic Poverty Research Centre, Overseas Development Institute. Accessed April 15, 2023.https://www.files.ethz.ch/isn/134296/WP214%20Bird%20and%20Higgins.pdf.
Bird, Kate. 2007. "The Intergenerational Transmission of Poverty: An Overview." Chronic Poverty Research Centre Working Paper No. 99. London: Chronic Poverty Research Centre, Overseas Development Institute. Accessed April 15, 2023.https://www.files.ethz.ch/isn/127430/WP99_Bird.pdf.
Chaipong Samnieng. 2021. "Politicizing Peasants: The Shifting Concepts from Active Villagers to Political Entrepreneurs." In Sangkhom <= ≠ ≈ > Khwamru? Sangkhomsat Nai Krasae Khwam Thathai [Society <= ≠ ≈ > Knowledge? Social Science in the Challenging Trend], edited by Achariya Choowonglert and Busarin Lertchavalitsakul, 137-67. Phitsanulok: Rattanasuwan Karnpim. (in Thai)
Cherdchai Muenpakdee. 2017. "Changes in Economic and Social Landscape in a Peasant Society of Bueng Kan Province: Review of the Concepts of Peasants' Society of Edward C. Banfield and James C. Scott." Journal of Humanities and Social Science 43 (1): 52-79. (in Thai)
Hulme, David, and Andrew McKay. 2013. "Identifying and Measuring Chronic Poverty: Beyond Monetary Measures?" In The Many Dimensions of Poverty, edited by Nanak Kakwani and Jacques Silber, 187-214. Hampshire: Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9780230592407_10.
Jamaree Chiengthong. 2014. "Review of Concepts of Patron-Client Relations and the Importance of Political and Economic Brokerage in Village Studies." Journal of Social Science, Chiang Mai University 20 (2): 59-91. (in Thai)
Jidapa Lornunthakul. 2019. "'Peasants as Actor' and the Isan Transformation under Neo-Liberalism Context." Master's thesis, Mekong Regional Studies, Ubon Ratchathani University. (in Thai)
Kanokwan Manorom, Parichart Phinyo-sri and Pinwadee Srisuphan. 2022. “Khwamchon: Khwammai Lae Patibatkan Koranisueksa Changwat Amnat Charoen” [Poverty: Meaning and Practice, a Case of Amnat Charoen Province]. Ubon Ratchathani: Ubon Ratchathani University. (in Thai)
Kitima Khunthong. 2023. "Headless Mountain: Poverty Traps Associated with a Long-Standing Fight Against Stone Mining of the Khaolaoyai-Phajandai Conservation Group." Journal of Social Sciences Naresuan University 20 (1): 163-187.https://doi.org/10.69650/jssnu.2024.267736. (in Thai)
Moore, Karen. 2001. "Frameworks for Understanding the Intergenerational Transmission of Poverty and Well-Being in Developing Countries." Chronic Poverty Research Centre Working Paper No. 8. London: Chronic Poverty Research Centre. Accessed April 16, 2023. https://doi.org/10.2139/ssrn.1754527.
Napaporn Ativanichayapong. 2014. "Livelihood of People in Rural Isan: Changes over the Past Decade." Journal of Sociology and Anthropology 33 (2): 103-127. (in Thai)
Nithi Eawsriwong. 2000. “Khonchon Kap Nayobai Tham Hai Chon Khong Rat” [The Poor and Government's Poverty-Making Policy]. Bangkok: Committee for Publication and Promotion of Development Work. (in Thai)
Office of the National Economics and Social Development Council. 2021a. "The Thirteenth National Economic and Social Development Plan (2023-2027)."https://www.nesdc.go.th/download/Plan13/Doc/Plan13_DraftFinal.pdf.(in Thai)
Office of the National Economics and Social Development Council. 2021b. "Poverty and Inequality Report 2022." Bangkok: Office of the National Economics and Social Development Council.https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=14557.(in Thai)
Pattana Kitiarsa. 2014. Isan Becoming: Agrarian Change and the Sense of Mobile Community in Northeastern Thailand. Bangkok: Wipasa. (in Thai)
Prajuab Janmouean. 2017. "Power in Rural Villager Society: Looking through the Lens of Esan People's Boonpavet Religious Ceremony." Journal of Humanities and Social Science 8 (1): 1-25. (in Thai)
Purin Naksing, Kangsadan Chaowathankul, Chalita Banduwong and Ungkoon Hongkananuwong. 2017. "Rural Transformation and Livelihood Adaptations: A Case Study of Villagers in an 'Agricultural Community' in Nakhonprathom, Thailand." Journal of Social Research 40 (2): 77-106. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/socialresearchjournal/article/view/91069 (in Thai)
Pye, Oliver, and Nantawat Chatuthai. 2022. "Three Populisms and Two Dead Ends: Variants of Agrarian Populism in Thailand." Journal of Agrarian Change 23 (1): 47-67. https://doi.org/10.1111/joac.12504.
Ratana Boonmathya Tosakul. 2007. "Isan Peasants, Thai Nation and Modernization." Journal of Social Sciences, Chiang Mai University 19 (1): 69-129. (in Thai)
Rigg, Jonathan, and Albert Salamanca. 2012. "Moving Lives in Northeast Thailand: Household Mobility Transformations and the Village, 1982-2009." In Revisiting Rural Places: Pathways to Poverty and Prosperity in Southeast Asia, edited by Jonathan Rigg and Peter Vandergeest, 88-111. Singapore: NUS Press.
Rigg, Jonathan, and Peter Vandergeest, eds. 2012. Revisiting Rural Places: Pathways to Poverty and Prosperity in Southeast Asia. Singapore: NUS Press.
Rigg, Jonathan. 2006. "Land, Farming, Livelihoods, and Poverty: Rethinking the Links in the Rural South." World Development 34 (1): 180-202.https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2005.07.015.
Rigg, Jonathan. 2016. Challenging Southeast Asian Development: The Shadows of Success. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315686257.
Rigg, Jonathan. 2018. "Rethinking Asian Poverty in a Time of Asian Prosperity." Asia Pacific Viewpoint 59 (2): 159-172. https://doi.org/10.1111/apv.12189.
Rigg, Jonathan. 2019. More than Rural: Textures of Thailand's Agrarian Transformation. Honolulu: University of Hawaii Press. https://doi.org/10.1515/9780824877743.
Schmidt-Vogt, Dietrich. 2020. "Jonathan Rigg: More than Rural: Textures of Thailand's Agrarian Transformation." International Quarterly for Asian Studies 51 (3-4): 207-210. https://hasp.ub.uni-heidelberg.de/journals/iqas/article/view/13630.
Soimart Rungmanee. 2022. "Post-Migration and Challenges of the Return Migrants of Upward Economic Mobility in Northeast Thailand." Journal of Sociology and Anthropology 41: 179-211. (in Thai)
Soimart Rungmanee. 2023. Food Capitalism and Contemporary Agri-Food Movement. Bangkok: Institute of East Asian Studies, Thammasat University. (in Thai)
Somchai Phatharathananunth. 2016. "Peasant Rebellion Theory and an Analysis of the Peasant Struggles in Isan." Journal of Liberal Arts, Ubon Ratchathani University 12 (1): 75-107. (in Thai)
Sommarat Chantarat, Witsanu Attavanich, and Boontida Sa-ngimnet. 2018. "Chunlathat Phak Kaset Thai Phan Khomun Thabian Kasettrakon Lae Sammano Kaset [A Micro-Perspective on Thai Agriculture through Agricultural Registration Data and Agricultural Census]." aBRIDGEd (blog), May 30, 2018. https://www.pier.or.th/abridged/2018/09. (in Thai)
Songchai Thongpan. 2013. "Debates on Jonathan Rigg's Proposal of Agrarian Transformations in Southeast Asia: A Case Study of Rubber Farms in Huay Kong Basin." Journal of Mekong Societies 9 (3): 77-100. (in Thai)
Surasom Krisnachauta, Somchai Phatharathananunth, and Chayan Vaddhanaphuti. 2015. "Re-Studying Land and Peasantry: The Dynamics of Rural Society in the 21st Century." Journal of Humanities and Social Science 6 (1): 61-88. (in Thai)
Surasom Krisnachauta. 2011. "Yutthawithi Kan Damrong Chip Lae Kan Plienplaeng Sangkhom Chaona Isan [Livelihood Strategies and the Changes of Isan Farmer Society]." Journal of Liberal Arts, Ubon Ratchathani University Special Edition (1): 270-299. (in Thai)
Thanida Boonwanno. 2023. "Waiting Over Generations: Anthropology of the Poor's Waiting Time and Thailand Social Policy." Journal of Social Science, Chulalongkorn University 53 (2): 367-394. (in Thai) https://doi.org/10.61462/cujss.v53i2.1940
Vandergeest, Peter, and Jonathan Rigg. 2012. "The Restudy 'Problem' and Agrarian Change: Revisiting Rural Places in Southeast Asia." In Revisiting Rural Places: Pathways to Poverty and Prosperity in Southeast Asia, edited by Jonathan Rigg and Peter Vandergeest, 1-24. Singapore: NUS Press.
Vandergeest, Peter. 2012. "Deagrarianization and Re-Agrarianization: Multiple Pathways of Change on Sathing Phra Peninsula." In Revisiting Rural Places: Pathways to Poverty and Prosperity in Southeast Asia, edited by Jonathan Rigg and Peter Vandergeest, 135-156. Singapore: NUS Press.
Visser, Sanne Siete, Arjen Edzes, Erik Merx, and Sander van Lanen. 2022. "'It All Starts with Family': Mechanisms of Intergenerational Poverty in the Veenkoloniën, the Netherlands." Journal of Poverty 26 (6): 520-548. https://doi.org/10.1080/10875549.2021.2010872.
Walker, Andrew. 2017. Chaona Kanmueang Amnat Nai Setthakit Chonnabot Samai Mai Khong Thai [Thailand's Political Peasants: Power in the Modern Rural Economy]. Translated by Jakkrit Sangkamanee. Nonthaburi: Same Sky Books. (in Thai)
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เงื่อนไขการอนุญาตสาธารณะ
นโยบายลิขสิทธิ์และการอนุญาต
วารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เผยแพร่เนื้อหาทั้งหมดภายใต้ สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบแสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 4.0 นานาชาติ (CC BY-NC-ND 4.0)
ลิขสิทธิ์
บทความทั้งหมดที่ตีพิมพ์ในวารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นลิขสิทธิ์ของ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้เขียนจะโอนสิทธิ์ทั้งหมดให้แก่วารสารเมื่อบทความได้รับการตอบรับให้ตีพิมพ์
สัญญาอนุญาต CC BY-NC-ND 4.0
ภายใต้สัญญาอนุญาตนี้:
-
แสดงที่มา (BY): ผู้ใช้ต้องแสดงที่มาโดยอ้างอิงถึงผู้เขียน คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และวารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พร้อมทั้งให้ลิงก์ไปยังสัญญาอนุญาต และระบุหากมีการเปลี่ยนแปลง ทั้งนี้สามารถทำได้ในลักษณะที่สมเหตุสมผล แต่ต้องไม่ทำในลักษณะที่แสดงว่าผู้อนุญาตให้การรับรองผู้ใช้หรือการใช้งานดังกล่าว
-
ไม่ใช้เพื่อการค้า (NC): ผู้ใช้ไม่สามารถใช้เนื้อหาเพื่อวัตถุประสงค์ทางการค้า การใช้งานเชิงพาณิชย์จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรล่วงหน้าจากผู้เขียนและคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
-
ไม่ดัดแปลง (ND): หากผู้ใช้นำเนื้อหาไปรวม ดัดแปลง หรือต่อยอด ผู้ใช้ไม่สามารถเผยแพร่งานที่ดัดแปลงนั้นได้ การดัดแปลงผลงานจะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรล่วงหน้าจากผู้เขียนและคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
นโยบายการเข้าถึงแบบเปิด
วารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้การเข้าถึงเนื้อหาแบบเปิดโดยทันทีตามหลักการที่ว่าการทำให้งานวิจัยสามารถเข้าถึงได้อย่างเสรีแก่สาธารณะจะสนับสนุนการแลกเปลี่ยนความรู้ในระดับโลก ผู้ใช้สามารถอ่าน ดาวน์โหลด คัดลอก เผยแพร่ พิมพ์ ค้นหา หรือเชื่อมโยงไปยังเนื้อหาฉบับเต็มของบทความได้โดยไม่ต้องขออนุญาตล่วงหน้าจากผู้จัดพิมพ์หรือผู้เขียน ทั้งนี้เป็นไปตามสัญญาอนุญาต CC BY-NC-ND 4.0
นโยบายการเก็บบันทึกด้วยตนเอง
ผู้เขียนสามารถเก็บบันทึกบทความฉบับตีพิมพ์สุดท้าย ต้นฉบับที่ส่ง (preprint) หรือฉบับที่ผ่านการประเมิน (postprint) ในคลังสถาบันหรือเว็บไซต์ส่วนตัวได้ โดยต้องมีการอ้างอิงการตีพิมพ์ครั้งแรกในวารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พร้อมระบุแหล่งอ้างอิงที่สมบูรณ์และลิงก์ไปยังเว็บไซต์ของวารสาร
การขออนุญาต
สำหรับการใช้งานนอกเหนือจากที่ครอบคลุมโดยสัญญาอนุญาต CC BY-NC-ND 4.0 กรุณาติดต่อ:
กองบรรณาธิการ
วารสารสังคมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
Email: cusocscij@gmail.com
สำหรับข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์แบบแสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง 4.0 นานาชาติ กรุณาเยี่ยมชม: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.th
